سایاچیلار ای لین موختلیف فصیللرینده، مثلا چیله گونو ، یادا یایین قوْراقلیق گونلرینده ائل ، اوبا ایچینه گئدیب، سایا آدلی شعرلر اوْخویارلار .
بایرام قاباغی دا تکه اوینادان تکمچیلرین اوخودوغو شعیرلر ده سایالار سیراسیندا یئر توتور.
هم ده بیزلرده یاس سایالاری واردیر کی او حاقدا آغیلار بؤلومونده بیلگیلر وئریلمیشدیر.
سایا سؤزونون منشأیی حاّقیندا بو گونه کیمی موختلیف نظریه لر سؤیل ه نیلیب ، مثلا فریدون بی کؤچرلی اوْنو فارسجا سایه سؤزوویله عئینی بیر کلمه کیمی قلمه آلیب ، باشقالاری ایسه اونو سایماق فعلیندن آلینما بیر کلمه کیمی آنلاییبلار .

منجه سایالارین فورم ، مؤحتوا و سؤز خزینه سی باخیمیندان چوخ قدیم بیر قوشمالار اوْلدوغو نظره آلینیرسا اوْنو ساکا و ساقا سؤزلریله ایلگیلی اوْلدوغونو دوشونمک اوْلار .
معلوم اوْلدوغو کیمی بیر چوخ شعر و ماهنی آدلاری موعیّن تورک ائللرینین آدیله با غلیدیر . مثلا گرایلی ، وارساغی ، کئشگؤللو  ، بورچالی ، بایاتی ، اوْوشاری آدلی مشهور موسیقی هاوالاری و آدیله مشور اولان عاشیق هاواسی منجه همین ائلین آدینا باغلیدیر . و اونو کئشیش اوْغلو کیمی یازماق یانلیشدیر.
شعر فورملاری ، گرایلیلار ، وارساقلار ، کئشگوللولر ، بوْرچالیلار ، بایاتلار ، آوشارلار آدیله باغلیدیر .
اوْلا بیلسین کی اسکی چاغلارین مشهور قبیله لریندن ا ولان ساکالارین آدینی داشییان بو اسکی قوشمالار حقیقتا ده ائله اصلینده ساکالارین طرفیندن یارانمیش اوْلسون .
ماراقلیدیرکی بو گون اسکاندیناوی خلقلری نین دیلینده ده ساقا آدلی بیزیم سایالاریمیزا اوخشار شکلی نده انگیلیزجه یه ده کئچمیش و Saga فوْلکلوریک شعرلر ترّنوم اوْلماقدادیر . همین سؤزجوک اوْ دیلده شیفاهی ، منظوم تاریخی روایت معناسیندا ایشله نیلیر.

مراسم سنتی «سایا» از جمله زیباترین رسم‌های مردمان آذربایجان به مناسبت روزهای پایانی سال و آغاز سال نو است که از چندین ده روز مانده به عید نوروز برگزار می‌شود.سایا به معنی احترام گذارنده است آنها افرادی بودند که ماه آخر سال با لباس هایی برگرفته از رنگ طبیعت در روستاها می چرخیدند و با دو چوب در دست با شعرهایی در وصف طبیعت می خوانند و انعام می گرفتند.

برپا کننده این مراسم شخصی به‌ نام « سایاچی» است. وی در روزهای پایانی هر سال خانه به خانه می‌گردد و با خواندن شعرهایی مخصوص برای اهالی هر خانه‌، سالی پربرکت را آرزو می‌کند.

سایاچی‌ها در مقابل دعاهای خیر و شعرهای دوست‌داشتنی خود از صاحب‌خانه‌ها هدیه و انعامی را دریافت می‌کنند.این هدیه ممکن است گندم و جو و شیرینی و آجیل باشد یا مبلغی پول به سایاچی هدیه داده شود.

سایاچی سؤزلری:
شعرهای « سایا» :

«سایا گلدی، گوردوزمی؟
سلامئنی، آلدئزمی؟
آننی قاشقا قوچ قوزونی
سایاچی‌پا، وئردیزمی؟»
ترجمه (سایا آمده او را دیدید؟ جواب سلام او را دادید؟ بره پیشانی قشقا را به ساپاچی دادید؟)

«بوسایا کیمدن قالئب؟
حضرت آدم دن قالئب
حضرت آدم گلنده
دونیا بونید اولاندا
موسی چوپان اولاندا
قئرمزی بوغدا بیننده
شیشلیگیمیز اویشدی »
ترجمه:( این سایا از که به یادگار مانده است؟ از حضرت آدم بر جای مانده است در زمان آمدن حضرت آدم
و زمانی‌که بنیاد دنیا نهاد شد و زمانی‌که حضرت موسی چوپان بود و زمانی‌که گندم سرخ‌رنگ بر کشتزارها می‌رویید کباب روی سیخمان بره سه ساله است.)

«بو سایا یاخجی سایا
هم چشمه ‌یه، هم چایا
هم الودوزا، هم آیا
هم یوخسولا هم وارا» 
ترجمه: (این سایا، سایای خوبی بشود هم برای چشمه هم برای رود هم برای ستاره و هم برای ماه
هم برای فقیر و هم برای غنی)

«جانئم آلا باش قویون
قارلی داغلار آش قویون
یاغئندان پیلو اولار
قورو دوندان آش قویون»
ترجمه:( ای جان من گوسفند آلا باش از کوه‌های پوشیده از برف بالا برو از روغن تو پلو به عمل می‌آید
و از کشک تو آش طبخ می‌شود)

«جانئم بوشیشک قویون
یونی بیر دوشک قویون
بولامانی بول ایله
قئرئلدی اوشاق قویون»
ترجمه: (ای جان من، بره دوساله که به اندازه پشم یک تشک پشم‌داری آغوزت را فراوان کن که بچه‌هایم تلف شدند)

«جانئم بوز آلا قویون
ایه‌ ن سنین سایاندان
اوغلونا قئز آلا قویون»
ترجمه: (ای جان من گوسفند بوز آلا که در راه بی‌حال می‌شوی صاحبت در سایه تو برای پسرش زن اختیار کند)