Mirzə Ələkbər Sabir
میرزا علی اکبر صابر
شاعر طنز نویس اجتماعی و سیاسی
میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر شاعر اجتماعی و انقلابی جمهوری آزربایجان بود.
او
در ۱۸۶۲ در شهر شماخی آزربایجان زاده شد. در کودکی به مکتب رفت و پس از
دایر شدن مدارس جدید در باکو به مدرسه رفت. در ۱۸۸۴ برای زیارت سفری به
مشهد و سمرقند و بخارا کرد و مدتی هم به کربلا رفت. مدت‌ها به فارسی و ترکی
آزربایجانی غزل و قصیده می‌سرود.
صابر نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود و پس از آن
سروده‌هایی فرهنگی به نظم درآورد و سرانجام در سال ۱۲۸۴/۱۹۰۵ به بعد به
جستارهای سیاسی پرداخت. انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و تأثیر آن در قفقاز باعث این
دگرگونی شد و صابر با آغاز به کار نشریه ملانصرالدین به جمع نویسندگان آن
پیوست. در سال‌های ۱۹۱۱-۱۹۰۶ صابر یکی از کوشاترین همگاران مجله طنز
ملانصرالدین بود. سروده‌های طنز صابر با نام‌های مستعاری چون «هوپ‌هوپ»،
«آغلار گوله‌ین» (متبسم گریان) و «ابونصر شیبانی» چاپ می‌شد. در جریان جنبش
مشروطه در ایران آثار و اشعار او در ایران خوانده می‌شد و بر نویسندگان و
روشنفکران ایران اثر زیادی داشت.
Aylarla
ehtiyac içində, işsiz, əzab-əziyyətlə dolanan böyük şair 1910-cu ilin
axırlarında ciyər xəstəliyinə tutulub, Şamaxıya qayıdır. 1911-ci ilin
may ayında o, müalicə üçün Tiflisə gedib, dostu C.Məmmədquluzadənin
evində yatır. “Molla Nəsrəddin”in əməkdaşları şairə böyük qayğıkeşlik
göstərirlər. Xəstəliyinin getdikcə şiddətləndiyinə baxmayaraq, Sabir
yenə şer yazmağa davam edir, yeni-yeni taziyanələr üzərində işləyir,
“Molla Nəsrəddin” jurnalının redaksiya işlərinə yaxından kömək edir.
İyun
ayında həkimlər şairə cərrahiyə əməliyyatı aparmağı təklif edirlər.
Lakin xəstə buna razı olmur. O, Şamaxıya qayıdır. Axır günlərindən
birində şair deyir:
* İstərəm ölməyi mən, leyk qaçar məndən əcəl,
* Gör nə bədbəxtəm, əcəldən də gərək naz çəkəm!
Sabirin
xatirəsinə hörmət əlaməti olaraq vəfatından bir il sonra, 1912-ci ildə
arvadı Büllurnisə xanım, dostları Abbas Səhhət və M.Mahmudbəyovun səyi
ilə onun şerləri “Hophopnamə” adı ilə çap olundu. Oxucular kitabı
hərarətlə qarşıladılar. İki il sonra xalqın ianəsilə “Hophopnamə”nin
ikinci, daha mükəmməl nəşri buraxıldı. Sovet hakimiyyəti illərinde Sabir
irsinə maraq görülməmiş dərəcədə artdı, “Hophopnamə” böyük tirajla bir
neçə dəfə çap olundu.
هوپ هوپ نامه طنزی اجتماعی
Şairin
yetkin vaxtında, 21-ci əsrin axırı, 20-ci əsrin əvvəlində yazdığı
lirik şerlərin bir qismi ictimai mövzudadır. Məhəbbət və gözellik
dünyasında yaşayan Aşiqdən fərqli olaraq, buradakı lirik qəhrəman
mübarizə meydanında çarpışan müdrik və atəşin vətəndaşıdır. Onun arzusu
“dilbəri-hürriyətə” çatmaqdır. Mövcud cəmiyyətin ziddiyətlərini
dərindən başa düşən bu qəhrəman üçün həyat zindandır:
Mən bələ əsrarı qana bilmirəm,
Qanmaz olub dayana bilmirəm.
Neyləməli, göz görür, ağlım kəsir,
Mən günəşi göydə dana bilmirəm.
Derlər usan, hərzəvü hədyan demə,
Güc gətirir dərd, usana bilmirəm!
شعر آی جان آی جان
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Xalqın canı qurtardı töhmətdən, ay can, ay can!....
Qıl yaymayırdı əsla zalımların gözündən,
Rüsvay idik cahanda məlunların sözündən,
Ax, ax! Nə yaxşı oldu, iş düşdü öz-özündən,
Əlləşməmiş qutardıq zəhmətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Badi-səba, apar ver, Molla Qəvama müjdə,
Yazsın, de, Lənkəranda Molla Səlama müjdə,
Söylə, о da yetirsin cümlə əvama müjdə;
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Munbərdə rəqsə gəlsin behcətdən, ay can, ay can!....
Ərz et bəşarət ilə Qafqaydakı vücudə:
Jurnal, qəzet qapandı, durma, yıxıl sücudə,
Hər nə bilirsən eylə qeybətdə, rübərüdə,
Yazmaz dəxi yazanlar bidətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Get Qübbəyə səlam et Molla Hacı Babayə,
Söylə tutuldu cumlə jurnal, qəzet vəbayə,
Mömün müridlər ilə dur qoş səda-sədayə,
Ümmətlərin yığılsın hər kətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Yatdı qəzet yazanlar, fursət dəxi sizindir,
Qarşıda var orucluq, söhbət dəxi sizindir,
Məsciddə mənbər üzrə lənət dəxi sizindir,
Ayrılmayın ölüncə lənətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
هوپ هوپ نامه اثری ماندگار :
هوپ‌هوپ‌نامه
مجموعه اشعار میرزا علی‌اکبر صابر به زبان ترکی آذربایجانی است.این
مجموعه شعر برای اولین بار در سال ۱۹۱۴ میلادی در باکو به چاپ رسید که
حاصل سروده‌های شاعر بین سال‌های ۱۹۰۵-۱۹۱۱ میلادی است
چندی از ابیات هوپ هوپ نامه:
Seçilmişlər
Millət necə tarac olur olsun, nə işim var?!
Düşmənlərə möhtac olur olsun, nə işim var?!
Qoy mən tox olum, özgələr ilə nədi karim,
Dünyəvü cahan ac olur olsun, nə işim var?!
Səs salma, yatanlar ayılar, qoy hələ yatsın,
Yatmışları razı deyiləm kimsə oyatsın,
Tək- tək ayılan varsa da, həq dadıma çatsın,
Mən salim olum, cümlə cahan batsa da batsın;
Millət necə tarac olur olsun, nə işim var?!
Düşmənlərə möhtac olur olsun, nə işim var?!
لینک ها :؟
هوپ هوپ نامه
http://www.hophopname.com
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87
صابر:
http://az.wikipedia.org/wiki/Mirz%C9%99_%C6%8Fl%C9%99kb%C9%99r_Sabir
قایناق : مازقامئت
