طبیعتین ،حیاتین اویانماسی نووروزدان باشلانار و آزربایجان خالقی بونو چوخ طنطنه لی و همیده بیر آی قالمیشدان قید ائتمیه باشلاریر.بئیله کی هر هفته نی اوچونجو گونلری بیر عنصرله قید ائدرلر.قدیم خلق اینانجلارینا گوره ،دونیا و بوتون موجوداتین یارانیشی بلاواسطه دورد عنصرله سو،اود،هاوا،وتوپراق ایله علاقه دارمیش(عناصر اربعه).قیشین سونوندا بوتون جانلی عالمی و جانسیز طبیعت تدریجن قیش یوخوسوندان اویانماقی باشلار.بواویانیشلارا و دیریلیغ و دیرچلیش ده بو دورد عنصرون بیر-بیرلریلن قوووشمالاریلان اورتایا چیخارمیش.بواینانیشلارا دایاناراق اسکی خالق ایلین سون دورد هفته سینی هره سین بیرطبیعت عنصرونه آدلاندیراراق هربیرین چوخلی عنعنه و طنطنعه لن عزیزللر.ایلین سون آیی تورک خالقلاری آرسیندا بیرچوخ آدیلان تانینیر کی اونلاردان "جمله (cəmlə)بوز چیلله (boz çilləهفته ال دورد) həftə əl dörd  (بوآدلاردان بیرنئچه سی دیر.بودورد هفته لربئله سیرالانماقدادیر :

 

1)توپراق چرشنبه سی

2)یئل چرشنبه سی

3)سوچرشنبه سی

4)اود چرشنبه سی



ادامه مطلب...

آردینی اوخو

"کوسا گلین" دسته نمایش شادی آور هستند که در اواخر زمستان وارد شهر شده و با ورود خود نوید بهار را داده و با اجرای نمایش شادی و پایکوبی می کردند.
گروه نمایشی کوسا گلین در سطح شهر جمع شده و یک نفر در پوشش کوسه و مرد بی ریش و زنی با لباس عروس و همراهانشان به اجرای نمایش پرداخته و وعده بهار داده و از مردم شادباش می گرفتند.


 نحوه اجرای این مراسم به این صورت بود که معمولاً 50 یا 40 یا 30 و یا 18 روز مانده به عید نوروز چوپانان برخی از شهر ها و روستا ها دور هم گرد می‌آمدند و سپس پرتقال یا انار خریداری می‌کردند به آن در اصطلاح محلی «کوساپایی» گفته می‌شد...
.
.
.

  ادامه مطلب.....

آردینی اوخو

سایاچیلار ای لین موختلیف فصیللرینده، مثلا چیله گونو ، یادا یایین قوْراقلیق گونلرینده ائل ، اوبا ایچینه گئدیب، سایا آدلی شعرلر اوْخویارلار .
بایرام قاباغی دا تکه اوینادان تکمچیلرین اوخودوغو شعیرلر ده سایالار سیراسیندا یئر توتور.
هم ده بیزلرده یاس سایالاری واردیر کی او حاقدا آغیلار بؤلومونده بیلگیلر وئریلمیشدیر.
سایا سؤزونون منشأیی حاّقیندا بو گونه کیمی موختلیف نظریه لر سؤیل ه نیلیب ، مثلا فریدون بی کؤچرلی اوْنو فارسجا سایه سؤزوویله عئینی بیر کلمه کیمی قلمه آلیب ، باشقالاری ایسه اونو سایماق فعلیندن آلینما بیر کلمه کیمی آنلاییبلار ....
.
.
.


ادامه مطلب...

آردینی اوخو

ایسلام دینی یاخین شرق و اورتا عاصییا اولکه لرینده یاییلدیقدان سونرا عرب خیلافتی بو اولکه لرین خالقلاری نین عادت عنعنه لری نین بایراملارینی تقیب ائتمه یه باشلادی.

عصرلر بویو دینی خادیملر، موختلیف طریقت نوماینده لری بو بایرامی طبیعی و تاریخی کوکلریندن آییرماغا چالیشمیش، اونا دینی مووهومی لیباس گئییندیرمه یه جهد گوسترمشلر. حتی بعضی دین خادیملری بئله بیر فرضیییه یه اویدورموشلار کی، نووروز بایرامی گویا دورد خلیفه علی نین حاکیمیته (۶۵۶-۶۶۱) گلدیگی گونله علاقه داردیر.
حالبوکی ایمام علی اییول آییندا حاکیمیته گلمیش، نووروز ایسه یازدا بایرام ائدیلیر. اصلینده، خالقین بایراملا علاقه دار کئچیردیگی مراسیملر هئچ بیر دینی ائهکاملار ایله باغلی دئییلدیر. اکثر خالقلار باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار.
اورتا عصر مولیفلری شرق اولکه لرینده ایسلام دینی یاییلدیقدان سونرا دا نووروز بایرامیندا یاز عنعنه لری نین، اکینچیلیک تقویمی اعتیقادلاری نین موحکم یئر توتدوغونو گوستریرلر.
تورکجه ده بایرام کلمه سی چول و طبیعت آنلامیندا اولان »باییر« کلمه سیندن آلینیب(باییر+ام) »ام، یم، وم« سون اکی فعلدن اسم دوزلدر. دوروم(وضعیت)، اینام(اعتقاد) سئچیم(انتخابات) و گئییم(لباس) کیمی. دئمک بایرام کلمه¬سی باییر و طبیعت کلمه¬لری ایله اورگانیک ایلگی¬ده¬دیر...

ادامه دارد...>>>

آردینی اوخو

چهار چرشنبه – آب – آتش- باد و خاک ( زمین) یعنی فلسفه «چرشنبه های آخر سال»

میدانیم که از زمانهای دور باور تورکان قام(یکتاپرست) و شامانیستی بر این بود که چهار عنصر آب و آتش و باد و خاک هستند که باعث بیداری طبیعت میشوند.
تورکان آزربایجان چهار هفته قبل از عید، و به مناسبت همین چهار عنصر روزهای چرشنبه یا به “فارسی شده چهارشنبه “را برای اجرای مراسم انتخاب کرده اند.
این مراحل عبارتند از؛

۱) سوچرشنبه سی su çərşənbəsi
۲) اود چرشنبه سی od çərşənbəsi
۳) یئل چرشنبه سی yel çərşənbəsi
۴) توپراق چرشنبه سیtopraq çərşənbəsi

این چهار اصل یعنی آب، حرارت، باد و خاک لازمه بیداری طبیعت اند و اگر یکی از آنها نباشد طبیعت سرسبز نمیشود.

۴ دلیل ساده و واضح که ملت فارس (ایرانی‌ ۰ افغانی تاجیک ) و قومیت کرد این جشن طبیعت را از تورک‌ها بر خود گزیده اند

۱- کلمه عید نوروز خود از نظر علم ادبیات کاملا برای فارس‌ها بیگانه است عید ” یک کلمه عربی‌ هست
در دستور زبان فارسی صفت بعد از اسم میشنید ولی‌ کلمه “نوروز” اینگونه نیست
روز خوب – روز زیبا- روز نو… این ثابت میکند که کلمه نوروز ترجمه شده از زبان دیگر است
ولی‌ در تورکی کاملاً به صورت عکس صفت قبل از اسم میشیند
گوزل گون – ینی گون-

از نظر علم تاریخ هم با نام “ینی گون بایارامی ” ثبت شده که از نظر علم ادبیات اگر به فارسی یا هم خانواده آن کردی ترجمه کنیم میشود نوروز=نو +روز

.
.
.

ادامه مطلب...>>>

آردینی اوخو

توضیح آداب و رسوم در چندین کشور ترک نشین در تعطیلاتاوغوز بایرامی (نوروزی)


آزربایجان: در این کشور نوروز بزرگترین و باشکوه ترین جشن مردم به حساب می آید. درجمهوری آذربایجان نوروز بر اساس تاریخ شمسی جشن گرفته می شود. اگر سالی کبیسه باشد روز 22 مارس به عنوان روز عید جشن گرفته می شود. در این کشور به صورت رسمی همانند ایران از 29 اسفند تا 4 فروردین (20 مارس تا 24 مارس) تعطیل است اما معمولاً دولت چند روز به این تعطیلات اضافه می کند.

ترکمنستان:در مجموع ۴ روز از ۲۰ تا ۲۳ مارس در این کشور برای جشن نوروز تعطیل است. در ترکمنستان طبق رسم قدیم و جدید دوبار در سال جشن نو گرفته می شود. یکی از این جشن ها با استناد به تقویم میلادی که به تایید سازمان ملل رسیده به عنوان جشن بین المللی (سال نو ) شناخته می شود و دیگری برگزاری عید نوروز به نشانهٔ احیای دوبارهٔ آداب و رسوم دیرینه مردم ترکمنستان است. مردم ترکمنستان دراین ایام با پختن غذاهای معروف نوروزی مثل نوروز کجه، نوروز بامه، سمنی (سمنو) نوروز را جشن می گیرند. مسابقات اسب دوانی، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، خروس جنگی، شاخ زنی میش ها هم از مراسم نوروز در این کشور است.

قزاقستان: مردم این کشور ۴ روز تعطیلی از ۲۱ تا ۲۴ مارس دارند. در شب سال تحویل صاحبخانه دو شمع در بالای خانه اش که حسابی آن را تمیز کرده روشن می کند. مردم قزاقستان اعتقاد دارند که تمیز بودن خانه در آغاز سال نو باعث می شود افراد آن خانه دچار بیماری و بدبختی نشوند. پختن غذایی به نام نوروز گوژه (کوژه = آش) که تهیه آن به معنی وداع با زمستان و غذاهای زمستانی است و از هفت نوع ماده غذایی تهیه می شود در این ایام جزو آیین و رسوم مردم این کشور است.

ازبکستان: مردم این کشور برای نوروز یک روز تعطیلی در ۲۱ مارس دارند. مراسم ویژه ای به مناسبت نوروز در ازبکستان برگزار می شود. مردم این کشور در نوروز اگر رنجشی از هم دارند،یکدیگر را می بخشند. مراسم ویژه نوروز با حضور مقام های ارشد دولتی در میدان پارک مرکزی شهر تاشکند برگزار می شود.

آلبانی: 22 مارس در این کشور برای برگزاری جشن ملی نوروز تعطیل است. سلطان نوروز به عنوان یک جشن ملی هر ساله با شکوه برگزار می شود. باشکوه ترین مراسم در تکیه اصلی بکتاشی ها در تیراناست و صبح روز بیست و دوم مارس، مردم در باغ تکیه جمع می شوند.

کوزوو: در این کشور هم ۲۱ مارس تعطیل است و مانند آلبانی جشن سلطان نوروز در این کشور برگزار می شود. در ابتدای این جشن به احترام کشته شدگان جنگ کوزوو یک دقیقه سکوت می شود.

آردینی اوخو