1992 جی ایل فئورال آیی نین 25 دن 26 سینا کئچن گئجه، آذربایجان میللتی نین تاریخینده قارا حرفلرله یازیلمیشدیر. همین گئجه ائرمنی سیلاحلی دسته لری، شوروی ،زامانیندا خانکندی شهرینده یئرلشمیش، کوماندا وشخصی هیاتین بیر چوخو ائرمنی لردن عیبارت اولان 366 نجی موتوآتیجی آلایی نین زیرئهلی تکنیکاسی و ساواشچی لارین کومه یی ایله خوجالی شهرینی یئرله بیر ائتمیشلر.

خاتین، لیدیستا و اوردور سوی قیریملاری کیمی خوجالی فاجیعه سیده اینسانلیق تاریخینده دوشموش قانلی بیر اولای دیر. ائرمنی موتجاویزلری نین آذربایجان میللتینه قارشی توره تدیکلری بو نووبتی کوتلوی قیرغین، 613 نفرین، او جومله دن 106 قادینین، 63 اوشاقین، 70 قوجانین حایاتینا سون قویدو. 1275 دینج ساکین اسیر گوتورولدو، 150 نفرین طالعی ایسه هله ده معلوم ده ییلدیر.

روسیانین مئموریال حقوق مودافیعه مرکزی نین معلوماتینا گوره،4 گون عرضینده آغدامدا و خوجالیدا قتله یئتیریلمیش 200 آذربایجانلی نین میتی (130 کیشی و 51 قادین و هابئله 13 اوشاق) طیبی محکمه نین نظریندن کئچیریلمیشدیر. بورادا جسدلرین موعایینه زمانی بیلینمیشدیرکی 151 نفرین اولومونه گولله یارالاری، 20 نفرین اولومونه قلپه یارالاری سبب اولموش، 10 نفر کوت آلتله وورولاراق اولدورولموشدور. حقوق مودافیعه مرکزی، بئش دیری آدامین دری سی نین سویولماسی فاکتینیدا قئیده آلمیشدیر. بو سوی قیریملار نتیجه سینده بعضی عائیله لر بوتونلوکده محو ائدیلمیش، اهالی گورونمه میش غدارلیقلا قتله یئتیریلمیش، اسیر گوتورولنلره آمانسیز ایشکنجه لر وئریلمیشدیر. همین عمللرین قاباقجادان دوشونولموش قایدادا، میللی علامتینه گوره، اینسانلارین تامامیله و یا قیسمن محو ائدیلمه سی نیتی ایله توره دیلمه سی بین الخالق حقوق و دئولت داخیلی حقوق، اساسن محض سوی قیریمی اولدوغونو ثبوت ائدیر.

ائرمنی جلادلاری نین توره تدیکلری بو وحشیلیک و وندالیزم بوتون بشریتین اصیل سوی قیریم کیمی تانیدیغی و یوخاریدا آدی چکیلن فاجیعه لرله عینی سویه ده قیمتلندیریمه لیدیر. دونیانین صولح سئور اینسانلاری، سیویل دئولتلری، نوفوذلو بین الخالق تشیکلاتلاری، بین الخالق ایجتیماعیاتی بو آجی حقیقتی بیلمه لی، اینسالیغا قارشی توره دیلن بو جینایت، او حقوقی قیمتلرینی آلمالیدیر. بین الخالق حقوقا گوره سوی قیریم صولح و بشریت علیهینه یونه لن عملدیر و ان آغیر بین الخالق جینایت ساییلیر. بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی باش مجلیسی نین 9 دئکابر 1948 جی ایل تاریخلی 260 (III) ساییلی قعطنامه سی ایله قبول ائدیلمیش و 1961 جی ایلده قووه یه مینن سوی قیریمی جینایتی نین قارشی سی نین آلینماسی و تقصیرکارلارین جزالاندیریلماسی حاققیندا کونواسیوندا سوی قیریمی جینایتلری نین حقوقی اساسی تثبیت اولونموشدور. ائرمنیستانین آذربایجانا قارشی تجاووزو زامانی همین کونوانسیون دا تثبیت ائدیلمیش سوی قیریمی جینایتلری تشکیل ائدن بوتون عمللر تطبیق اولونموشدور.

بو ایشغالچی اؤلکه نین یوروتدویو ترورچولوق سیاستی اوزون ایللردیر کی دونیا ایجتیماعیاتی نین گوزو قارشیسیندا باش وئریر. حالبوکی بین الخالق حقوق نورملاری بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی نین و ATƏT ین پرینسیپلرینه گوره دئولتلرین سرحدلری نین توخونولمازلیغی نا حورمت ائدیلمه لیدیر، اراضی بوتونلویونون پوزولماسینا یول وئریلمه لیدیر. بیرلشمیش میللتلرین امنیت شوراسی، آذربایجانین ایشغال اولونموش توپراقلاری نین شرط سیز آزاد ائدیلمه سی باره ده دورد قعطنامه قبول ائتسه، ایشغالچی ائرمنیستان بونلاری هله ده یئرینه یئتیرمیر.

خوجالی فاجیعه سی ایکی یوز ایله یاخین بیر مدت عرضینده، ائرمنی میللتچیلیی نین و اونلارین هاوادارلاری نین آذربایجان میللتینه قارشی ائتنیک تمیزله مه و سوی قیریمی سیاستی نین داوامی و قانلی صحیفه سی ایدی. بو منفور سیاست، خالقیمیزا سایسیز- حسابسیز موصیبتلر و عذاب – اذیتلر گتیرمیشدیر. خوجالی سوی قیریمینی توره تمکله ائرمنی میللیتچی لییی مکرلی مقصدلر گودوردو:

« خالقیمیزی قورخوتماق، واهیمه یاراتماق، اونون موباریزه عزمینی قیرماق، توپراقلارین ایشغال فاکتی ایله باریشماغا مجبور ائتمک.»

لاکین حیله گر و آمانسیز دوشمان مقصدینه چاتا بیلمه دی. خوجالی مودافعه چی لری غدار دوشمنله موباریزیده قهرمانلیقلا ووروشاراق وطنه صداقت نومونه سی گوستردیلر.

مقصد خوجالی فاجیعه سینه بین الخالق حقوقی – سیاسی قیمت وئریلمه سینه، اونون تشکیلاتچی لاری نین، ایدئولوقلاری نین و ایجراچی لاری نین دونیا ایجتماعیاتی نین گوزونده ایفشاسینا و جزالاندیرلماسینا نائیل اولماقدیر. بو بیر طرفدن خوجالی مودافیعه چی لری نین و شهیدلری نین روحو قارشیسیندا بیزیم اینسانلیق و وطنداشلیق بورجوموزدور. دیگر طرفدن ایسه، اینسانلیقا قارشی یونه لمیش بوجور غدار جینایتلرین گلجکده تکرار اولونماماسی اوچون موهیم بیر شرطدیر.

خوجالی فاجیعه سی حاقیندا خاریجی مطبوعاتین یازدیقلاریندان:

“Krua l’Eveneman” jurnalı (Paris), fevral 1992-ci il

ائرمنی لر خوجالی یا هوجوم ائتمیشلر. بوتون دونیا دوغرانمیش میتلرین شاهیدی اولدو.

“Sandi Tayms” qəzeti (London), 1 mart 1992-ci il

ائرمنی عسکرلری مینلرجه عائیله نی محو ائتمیشلر. لیوانلی کینو اوپراتور، تصدیق ائتمیشدیر کی اونون اولکه سی نین وارلی داشناک ایجماسی قاراباغا سیلاح و آدام گونده ریر.

“Tayms” qəzeti (London), 4 mart 1992-ci il

بیر چوخ اینسان ایبه جر حاله سالینمیشدیر. کورپه قیزین آنجاق باشی قالمیشدیر.

“İzvestiya” (Moskva), 4 mart 1992-ci il

ویدئو کامئرا، قولاقلاری کسیلمیش اوشاقلاری گوستردی. بیر قادینین اوزونون یاریسی کسیلمیشدیر. کیشی لرین ایسکالپلاری(وجودلارینین دریسی) گوتورولموشدور.

“Le Mond” qəzeti (Paris), 14 mart 1992-ci il

آغدامدا اولان خاریجی ژورنالیستلر اولدورولموش قادین و اوشاقلار آراسیندا ایسکالپلاری گوتورولموش، دیرناقلاری چیخاریلمیش 3 نفری گورموشلر. بو آذربایجانلی لارین تبلیغاتی ده ییل، بو بیر حقیقت دیر.

“İzvestiya” (Moskva), 13 mart 1992-ci il

مایور لئونید کراوتس دئییر کی؛ تپه ده یوزه یاخن مییت گوردوم. بیر اوغلانین باشی یوخ ایدی. هر طرفده خوصوصی غدارلیقلا اولدورولموش، قادین، اوشاق، قوجالار گورونوردو.

“Valer aktuel” jurnalı (Paris), 14 mart 1992-ci il

بو موختار بولگه ده ائرمنی سیلاحلی دسته لری یاخین شرقدن چیخمیشلارا بیرلیکده، موعاصیر تکنیکایا، او جومله دن وئرتول یوتلارا مالیکدیرلر. "آسالا"نین سوریه و لیواندا حربی دوشرقه لری و سیلاح آنبارلاری واردیر. ائرمنیلر یوزدن آرتیق موسلمان کندلرینده قیرغینلار توره درک قاراباغداکی آذربایجانلی لاری محو ائتمیشلر...

آذربایجان میللی مجلیسی هر ایل فئوئرالین 26سینی "خوجالی سوی قیریمی" گونو اعلان اتمیشدیر. همین گون بوتون آذربایجان خوجالی سوی قیریمی قوربانلاری نین خاطیره سینی یاد ائدیر. دوغما یوردلاریندان دیدرگین دوشموش و آذربایجانین 48 رایونونا سه په له نمیش خوجالی ساکینلری بو گون داغلیق قاراباغ موناقیشه سی نین عدالتی حلی، ائرمنیستانین آذربایجانا قارشی تجاووزونون دفع ائدیلمه سی، اولکه نین اراضی بوتوولویونون برپا ائدیلمه سی اومودو ایله یاشاییرلار. اونلار دونیا خالقلارینا، دوولتلرینه، بین الخالق تشکیلاتلارا حاق- عدالتی و حقیقتی مودافیعه ائتمک، خوجالیدا توره دیلمیش سوی قیریمی نی پیسله مک و هابئله قبول ائتمک ایچین موراجیعتلر ائدیرلر. خوجالی سوی قیریمی نین گوناهکارلاری، تشکیلاتچی لاری و ایجراچی لاری لاییق جزالارینا چاتمالی دیرلار.

چونکوجینایت جزاسیز قالا بیلمز...

قایناق : شیرین دیل

مطالب مرتبط :

خوجالی باره سینده ( کیتابلار ، مقاله لر ، فیلم گؤرونتولر ، ارمنی لر اعترافلاری و... )

«تورک قیریمی» («قارا قیرقین») - مئهران باهارلی

خوجالی سوی‌قیریمی دونیانین گؤزو ایله - عباس ائلچین