یکی از دلایلی که رسم و رسومات خوب یا بد غربی ها وارد فرهنگ ما می شود عدم شناخت خودمان از پتانسیلهایی است که داریم.آنچه که خود یهترین و با مفهوم ترینش را داریم اما نمی دانیم.هیچکداممان هم گناهی نداریم .واقعا در کدام برنامه تلوزیونی یا کدام نشریه در مورد سونای صبحت شده است. کدام پدر ومادری در این مورد با جوانان و نوجوانان خود صبحت کرده اند ویا به بیان یهتر با این قضیه اشنا هستند؟ قبول داریم که قدرت رسانه ای غرب و ... بیشتر است اما اصلی ترین قدرت آنها جهل ونادانی ما می تواند باشد. ما منکر زیبایی های والنتاین نیستیم وحتی والنتاین را غنیمتی برای مستحکم تر کردن عشق و دوستی می دانیم اما ترحیح می دهیم که در اولویت اول از آنچه داریم استفاده کنیم. شاید بدانید که در اغلب کشورهای دارای تمدن مانند ژاپن روز عشق خاص آن کشور وجود دارد و هر ساله گرامی داشته می شود.

در ادامه این مقاله می توانید با این روز خاص که والنتاین آذربایجان محسوب می شود آشنا شوید. قدم اول آشنایی است.

یایین سون ای خیرمن لر ییغیشار. گئجه لر آی چیخار. هئچ زامان آیین باخیشی

یایین سون چاغی کیمین سئودالی اولا بیلمز…

سونای چیست؟

سونای یک رسم دیرینه است. رسمی اسطوره ای و افسانه وار که حتی قبل از ظهور اسلام تا به امروز پاس داشته شده است. گرچه به مرور زمان کم رنگ تر شده اما هنوز هم حداقل روستاهایی هستند که این رسم را برپا می دارند. همانطور که از اسمش برمی اید باید ربط کاملی به ماه داشته باشد. معمولا اغلب افسانه ها و اسطوره ها در فرهنگ ما آزربایجانی ها و کلا تورک ها به ماه مربوط است. ماه در اسامی، اعیاد، و رسومات ما به طور کامل رخنه کرده و زیبایی افسانه وی به آنها داده است.

سونای شبی از سال است که به اصطلاح به آن اعتدال پاییزی گفته می شود. شبی که روز و شب برابر می شوند و ماه کامل می شود. این شب تقریبا شب آخر تابستان است. البته ممکن است جند روز زودتر یا دیرتر باشد همه اینها بستگی به کامل شدن ماه دارد. اما به هر حال می توان شب آخر تابستان را سونای نامید که روز عشق در آذربایجان محسوب می شود.

در اصل این شب مشابهات زیادی با جشن برداشت محصول در کشورهای غربی دارد و در روستاها نیز به نوعی برای برداشت محصول استفاده می شود اما همانگونه که در ایران معمولا جشن های باستانی محکوم به فنا شده اند این روزن یز هرساله بیشتر و بیشتر به سوی نابودی رفته است. در روستاها در این شب بازیهای خاصی انجام می شود معمولا جوانان روستا با صدایی خاص که به (آواوا) مشهور است همه را به میدان روستا و برای شروع بازی دعوت می کردند.

در این شب خاص ماه و خورشید در زاویه ی 180 درجه قرار گرفته و هنگام غروب دقیقا برروی هم قرار می گیرند.البته این دیدار خیلی به سرعت اتفاق می افتد و زیاد به طول نمی انجامد. این موضوع تا ابد ادامه دارد. از قدیم این اتفاق به یک نوع عشق تشبیه شده است. عشق ماه به خورشید. عشقی که تمامی ندارد و ابدی محسوب می شود درست مانند عشق هایی که در داستانهای فولکلور آذربایجان همانند اصلی-کرم وجود دارد. عشقی که حتی با سوخته شدن نیز تمامی نمی پذیرد.طبق این افسانه عشق این دو عاشق تمامی ندارد و تا ابد تکرار می شود و ادامه می یابد. همه این موارد و عناصر در داستانهای دیگر ما همانند کوراوغلی نیز صادق هستند.

چه می توانیم بکنیم؟

همان کارهایی که در والنتاین انجام می دهیم می توان در سونای نیز انجام گیرد. نباید انتظار داشته باشیم که فعلا بازی های مخصوص آن روز همان طور که در گذشته بوده، انجام گیرد. هر هدیه ایی باشد که رنگ بوی عشق نیز داشته باشد. این هدایا می تواند از شمع، گل، عروسک و صنایع دستی گرفته تا یک کتاب متغییر باشد. اگر بتوانید چیزی پیدا کنید که نشانی از ماه کامل داشته باشد که سنگ تمام گذاشته اید. کلا چیزهایی که رنگ و بویی از ماه داشته باشند متناسب تر هستند. هدیه بهانه ای برای گرامی داشت این روز و معرفی آن به دیگران از طریق ارسال اس ام اس و غیره.

برای اطلاعات بیشتر

رمان(آواوا) نوشته استاد ناصر منظوری کاملترین و شیرین ترین نوشته در مورد سونآی است. در مقدمه و بخش اول کتاب توضیحات کاملی در مورد اسطوره ها و سونای و کلمات کلیدی داده شده و در بخش اصلی می توانید رمانی جذاب بر اساس این موضوع بخوانید. با خواندن این رمان از تمام جنبه های سونای آگاه خواهید شد. کتاب توسط انتشارات اندیشه نو منتشر شده است.

این مقاله توسط علی فرهاد در نشریه ی شماره 46ام (شهریور سال89)ماهنامه آفتاب آذربایجان منتشر شده است.