الفبای زبان تورکی در طول تاریخ

برای نگارش زبانهای تورکی در طول تاریخ الفبا‌های مختلف بکار گرفته شده‌است. خط میخی ، الفبای اورخون ، الفبای اویغور ، الفبای عربی , الفبای عبری (تورکان یهودی کارائیم و خزر)، الفبای لاتین و الفبای سیریلیک اما هم اکنون اکثر زبانهای تورکی از الفبای لاتین استفاده می‌کنند یا در حال تغییر خط رسمی خود به لاتین هستند. قابل ذکر اینکه بعد از ظهور دین مبین اسلام به علت گرایش سریع تورکان به دین اسلام و به احترام خط قرآن و به علت دشواری نگارش خطوط فوق خطوط تورکی باستان اعم از اویغور و اورخون و عبری” تورکها خط اشان را به عربی تغییر دادند. ولی جمهوری های استقلال یافته شوروی سابق و دیگر کشورهای تورک از خط تورکی لاتین که هم آسان و هم به روز است استفاده میکنند.

1- خط رونی (رونیک): اولین کتیبه های باستانی جهان با خط رونی (خط رمزگونه) نوشته شده اند.این خط گاهی بصورت نماد های تصویری (مصر باستان)  و گاهی هم بصورت الفبای رونیک باستان (futhark) است که این شکل الفبایی تکمیل شده همان تصویر ها هستند.نکته جالب این است که این کتیبه های رونی به شکلابتدایی در تمامی تمدن های باستان وجود داشته اند.

اولین نمونه های الفبای رونی در جهان در آسیا در کتیبه های تورکی 30000 ساله اولوکم یافته شده اند.نمونه های بعدی در منطقه قوبوستان و کلبجر جمهوری آذربایجان و کتیبه های تورکی شهر اهر واقع در آذربایجان شرقی و کتیبه های تورکی آسیای میانه یافت شده اند .این کتیبه ها به شکل ابتدایی الفبای رونی هستند و نیز همراه با  تصاویر رمز گونه -خط تصویری- هستند و به نوعی شروع کننده الفبای رونی بوده است که بعد ها در کتیبه های دیگر این خط تکمیل شده است.

ایسلام دینی یاخین شرق و اورتا عاصییا اولکه لرینده یاییلدیقدان سونرا عرب خیلافتی بو اولکه لرین خالقلاری نین عادت عنعنه لری نین بایراملارینی تقیب ائتمه یه باشلادی.

عصرلر بویو دینی خادیملر، موختلیف طریقت نوماینده لری بو بایرامی طبیعی و تاریخی کوکلریندن آییرماغا چالیشمیش، اونا دینی مووهومی لیباس گئییندیرمه یه جهد گوسترمشلر. حتی بعضی دین خادیملری بئله بیر فرضیییه یه اویدورموشلار کی، نووروز بایرامی گویا دورد خلیفه علی نین حاکیمیته (۶۵۶-۶۶۱) گلدیگی گونله علاقه داردیر.
حالبوکی ایمام علی اییول آییندا حاکیمیته گلمیش، نووروز ایسه یازدا بایرام ائدیلیر. اصلینده، خالقین بایراملا علاقه دار کئچیردیگی مراسیملر هئچ بیر دینی ائهکاملار ایله باغلی دئییلدیر. اکثر خالقلار باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار.
اورتا عصر مولیفلری شرق اولکه لرینده ایسلام دینی یاییلدیقدان سونرا دا نووروز بایرامیندا یاز عنعنه لری نین، اکینچیلیک تقویمی اعتیقادلاری نین موحکم یئر توتدوغونو گوستریرلر.
تورکجه ده بایرام کلمه سی چول و طبیعت آنلامیندا اولان »باییر« کلمه سیندن آلینیب(باییر+ام) »ام، یم، وم« سون اکی فعلدن اسم دوزلدر. دوروم(وضعیت)، اینام(اعتقاد) سئچیم(انتخابات) و گئییم(لباس) کیمی. دئمک بایرام کلمه¬سی باییر و طبیعت کلمه¬لری ایله اورگانیک ایلگی¬ده¬دیر...

ادامه دارد...>>>

سال پیش در ایران قطعنامه "آزه‌ربایجان دانیشیر" (آزربایجان سخن میگوید) همراه با ترجمه آن به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی منتشر گردید. این قطعنامه كه تاكنون به امضای هزاران تن رسیده و در مجامع جهانی انعكاس وسیعی داشته است

" style="color:#000000;font-family:times new roman,serif;font-size:medium"> علیرغم اهمیت و نكات بسیار مثبت آن از جمله تاكید صریح بر لزوم گذر به نظام فدرالی در ایران؛ دارای تناقضات داخلی چندی مانند كاربرد همزمان تعبیرات "یك ملت" (ملت ایران)، "چند ملت" (ایران كثیرالمله) و "چند قوم" (تنوع قومی) نیز بود. حال آنكه با ابزاری مانند "یك ملت" و "قوم" نه میتوان مساله ملی در ایران را به درستی درك و تبیین كرد و نه حل نمود. همچنین در سال گذشته، به مناسبت روز جهانی زبان مادری نخستین كنگره زبان مادری در تبریز مركز آزربایجان برگزار گردید. از نكات بسیار مثبت قطعنامه این كنگره، نام بردن از "ملیتهای ایران" و "زبان تركی" به جای ترمهای دولتی-راسیستی "قوم" و "آزری" است. (ترمهائی مانند "قوم"، "آزری"، "زبان محلی"، "تدریس ادبیات به زبان مادری"به جای "تحصیل به زبان ملی تركی" و "رسمی شدن آن در دولت مركزی و در مقیاس سراسری" و .... جزء خزینه لغات و گفتمان پان ایرانیسم بوده و مطلقا میباید از فرهنگ سیاسی ایران و بویژه فرهنگ سیاسی ترك-آزربایجانی حذف شوند).

" style="color:#000000;font-family:times new roman,serif;font-size:medium">این قطعنامه ها و نظایر آنان، با توجه به انعكاس و ثبتشان در مجامع جهانی، اسناد تاریخی بسیار مهمی در سیر مبارزات دمكراتیك خلق ترك و آزربایجان و دیگر ملل ساكن در ایران، روند مدنی و معاصر شدن و آشتی جامعه ایران با حقوق بشر، دمكراسی و مدرنیته میباشند. با اینهمه قطعنامه های مذكور دارای دو كمبود اساسی، یعنی نبود دو خواست حیاتی و بنیادی "انجام اصلاحات دمكراتیك زبانی در قانون اساسی موجود" و "رسمیت یافتن زبان تركی در مقیاس سراسری" بودند. عدم اشاره، تاكید و تلفظ این دو خواست بنیادین اهمالی بزرگ و غیرقابل توجیه در آنها بشمار میرود.

افشارها )آفشار، آوشار، آووشار، اووشار( از طوائف ٢٤ گانه و اولیه تركهای اوغوز، از شاخه بوز اوخ )تیر خاكستری( و یكی از مهمترین طوائف قزلباش در دوران حكومت صفوی بوده اند. بنا به روایتهای تركی ایشان فرزند افشار نوه اوغوزخان و پسر اولدوز خان می باشند. كلمه افشار به معانی جمع كننده، هماهنگ، چابك، مباشر، كاردان، مطیع، كمك كننده، و یا كسی كه شكار را دوست دارد و در آن ماهر است و .... می باشد. نام "افشار" همراه با سه نام دیگر "ترك", "توركمان" )غیر از "تركمن" است( و "قزلباش" یكی از چهار نام عمده تاریخی اتنیكی است كه برای نامیدن ملت ترك ما بویژه در قرون وسطی بكار رفته اند. )امروز تركان افغانستان عمدتا "افشار" و تركان عراق "توركمان" نامیده می شوند(.

دكتر "صابرمقدم "كه پزشك فارس زبان و مشهوری در تبریز است؛ میگفت: اوایل آمدنم به تبریز مریضی داشتم كه می :معدم گؤینییر! گفتم :درد میكنه؟ گفت :یوخ، آغریمیر، گؤینییر!" من بعدها فهمیدم كه تركها به زخم معده، گؤینه مك می گویند به درد عصبی معده، آغریماق می گویند و به التهاب معده ،سانجی می گویند یعنی بدون آندوسكوپی می توانم برایشان دارو تجویز كنم ! چون زبانشان انواع درد كردن را تجزیه تحلیل می كند!

مقدمه :زبان تركی از طرف زبانشناسان به عنوان سومین زبان قانونمند وتوانمند دنیا شناخته شده است و حتی یكی از زبان شناسان بنام زبان تركی را اعجاز غیر بشری معرفی كرده است. ● زبان تركی حدود 24000 فعل دارد كه در فارسی بیش از 5000 نمی باشد ● حدود 1650 لغت تركی آذربایجانی شناخته شده است كه برای آنها لغات مستقلی در فارسی نیست. مانند یایخالاماق، یوبانماق، یودورتماق و…. ● چند

مدرسه در شكل گیری شخصیت كودك نقش بسیار بزرگی دارد، زیرا مدرسه همانند پلی است بین خانواده و جامعه بزرگ، كه آموخته های كودك در آغوش خانواده اش را كامل تر و علمی تر میكند و با پرورش جسم و روحش، وی را جهت كار و زندگی در جامعه آماده میكند. احساس هویتی را كه كودك در آغوش خانواده اش كرده بود و نیز پیوند اورا به خانواده و خلقس تقویت مینماید و در عین حال وی را از مسئولیتهائی كه در قبال جامعه اش دارد آگاه میسازد.

متأسفانه در دوران پهلوی،به پیرویاز افكار ملی گرایانه افراطی و شوونیستی بیش از نیم قرن در این بابسیاست جبر وتحمیل اعمال شد و از چاپ و انتشار هر گونه كتاب توركی جلوگیری به عمل آمد و زبانفارسی هم بصورت زبان انحصاری دولتی و تحمیلی در آمد!در نتیجه این سو ء تدبیر وانحصار طلبی و سیاست زور گویی،زبانهای غیر فارسی مردم ایران،بویژه توركی رسما”ممنوع شد.البته اینگونه رویه و اعمال غیر انسانی و ضد مردمی بدون واكنش نماند و درمردمی كه زبانشان ممنوع اعلام شده بود عكس العمل هایی نا مطبوع و گاهی كینه و نفرتبرانگیخت و خواه و نا خواه از شیرینی لهجه فارسی هم در مذاق آنها كاسته شد!؟

زبان رسمی و یا دولتی، زبانی است كه از سوی یك دولت بدان موقعیت قانونی ویژه ای مانند كاربرد در امور اداری، مجلس قانونگذاری، سیستم قضائی یك كشور و .... اعطا شده باشد. این تعریف هرچند مربوط به عصر حاضر است اما با دقت و صحت كافی می تواند در باره زبانهای دولتی در تاریخ نیز بكار برده شود. به گواهی هزاران سند و مدرك تاریخی، زبان تركی اقلا در یك هزار سال اخیر - در برخی دوره ها به همراه فارسی و اغلب بدون آن- یكی از زبانهای رسمی و دولتی دولتهای توركی حاكم بر اراضی ایران امروزی بوده و در صدور فرمانها، مكاتبات نهادهای گوناگون دولتی، انتشارات و اسناد و مدارك رسمی دولتی، دیپلماسی بین المللی و ارتباطات دیپلماتیك خارجی، مناسبات رسمی بین سران دولتها، چاپ اسكناسها و ضرب سكه و ... بكار رفته است.