متكلمین به زبان تركی، زبان اول ایران، در تمام سطح كشور پراكنده اند. این زبان در مقیاس كشوری زبان اكثریت نسبی مردم ایران است. زبان تركی در سطح بسیاری از مناطق ملی مانند گیلان، مازندران، لرستان و ... نیز پس از زبان ملی منطقه مزبور )گیلكی، تبری، لری و ....( زبان دوم محل بشمار میرود. زبان تركی در استان اصفهان هم، مانند كل فارسستان، زبان دوم است. در نوشته "ایصفاهان توركله ری - تركهای اصفهان" بر اساس مقاله ای از حسین مسلمی )فریدن، قفقاز كوچك. نوشته حسین مسلمی( به پراكندگی خلق ترك در استان اصفهان، همچنین آثار تاریخی-معماری موجود در این استان كه عمدتا اثر هنرمندان و دولتهای تركی است اشاره شد. با اینهمه گروههای ترك ساكن در اصفهان و آثار تاریخی-معماری و بناهای عظیم مذكور، تنها دو نمونه از حضور تاریخی خلق ترك در این استان اند. بیشك از دیگر مهمترین یادگارهای حضور خلق ترك در استان اصفهان، اشتراك تركان در تشكل تباری گروههای فارس زبان كنونی ساكن در این استان و همچنین تاثیرگذاری زبان تركی در پیدایش لهجه موسوم به اصفهانی زبان فارسی است. در ایران دو لهجه بسیار مهم زبان فارسی، یعنی لهجه تهرانی و لهجه اصفهانی مستقیما توسط گروههای ترك، همچنین در نتیجه اختلاط و آمیزش ایرانی زبانان با تركان و در پایتختهای دو دولت تركی-آزربایجانی بوجود آمده اند: الف- لهجه تهرانی زبان فارسی، ایجاد شده در دوره دولت تركی- آزربایجانی قاجار كه طائفه ای اصلا از تركان جنوب تركیه و شمال سوریه بودند. ب- لهجه اصفهانی زبان فارسی، ایجاد شده در دوره دولت تركی- آزربایجانی صفوی كه دولتی تاسیس شده توسط طوائف قزلباش عمدتا از شمال و مركز تركیه بود. لهجه تهرانی زبان فارسی: ایجاد تركان قاجار در لهجه تهرانی زبان فارسی تعداد زیادی اصطلاح و واژه تركی مورد استفاده روزمره قرار میگیرد كه از كثرت استفاده كسی به تركی بودنشان فكر نمی كند. اما این، تنها رابطه موجود بین زبان تركی و لهجه تهرانی فارسی نیست، رابطه عمیق دیگری نیز وجود دارد و آن اینست كه "لهجه تهرانی زبان فارسی، ایجاد تركان قاجار است". سابقه تركان بومی تهران و ری به دوره غزنویان و سلجوقیان و حتی بسیار پیش از آن به دوره ساسانی كه ویستام )بسطام( دائی هرمز تركزاد دولتی در این منطقه تاسیس نمود بر میگردد. بسطام از تركان هیاطله )آغ هون( و دایی خسرو كه در گرفتاری و قتل هرمزد تركزاد پادشاه ساسانی دست داشت، پس از قتل وی به سال ٥٩١ میلادی سر به شورش نهاد و در ری، شهر حدی آتورپاتگان و یا آزربایجان اعلام استقلال نموده و به نام خود سكه زده بود. او پس از ده سال مقاومت به دست یكی از سپاهیان تركان هیاطله )آغ هون( كشته شد. دولت بسطام از اولین دولتهای تورك تاسیس شده در سرزمین ایران و آزربایجان در ایران پیش از اسلام شمرده می شود. در دوره پس از اسلام، اكثر پادشاهان سلجوقی نیز ری را به عنوان پایتخت خود انتخاب می كردند. اكثریت نامهای جغرافیائی تركی این منطقه محل تلاقی دو مملكت آزربایجان و فارسستان، نه به تركی میانه و قدیم، بلكه به تركی باستان است. اما من در این نوشته به تاثیرات زبان تركی بر زبانهای ایرانی این منطقه در این دوران اشاره نخواهم كرد و منحصرا بر رابطه زبان تركی و لهجه تهرانی فارسی در دوره اخیر قاجار متمركز خواهم شد.