سلام´ین كؤكه نی: سلام كلیمه سینین كؤكه نی سئمیتیك )سامی( "ش.ل.م." كلیمه سیدیر. بو كؤك بایری )باستان( سامی دیلله رینده باریش آنلامیندادیر. سومئرجه ده وار اولان "سیلیم" كلیمه سی ده بو كؤكه نله ایلگیلی اولوپ، سامی دیلله رینده ن آككادجادان آلینتیدیر. آككادجادا آنلامی ساغلام و ساغلیقلی اولان "سیلیم"، ایلك كز سومئرجه ده سلام و سلام وئرمه ك آنلاملاریندا ایشله دیلمیشدیر. كنعان بوته مینده )دینینده( ده "شالیم"، اخشام قارانلیغی تانریسینین آدی ایدی. اسه ن= سلام، مرحه با، درود: سلام قارشیلیغیندا توركجه ده گئچمیشده و گونوموزده "القیش", "یاخشیلار" )آلتایجادا جاكشیلار؛ جاكشیلاش=سلام، جاكشیلاشماق=سلاملاشماق( كیمی چئشیتلی كلیمه له ر قوللانیلمیشدیر. آنجاق بونلارین ان اوزون سوره ایشله ك اولانی و ان یایقینی "اسه ن" كلیمه سیدیر. گنه ل آنلامدا سلام قارشیلیغی اولان "اسه ن" دئگیسینین دیشیندا، توركجه ده گونون چئشیتلی بؤلومله رینه اویقون آلقیش و تحیییه له ر ده واردیر. اؤرنه یین: گون آیدین، اییی آخشاملار، یاخشی گئجه له ر، ... سلام آنلامی داشییان "اسه ن" دئگیسی و تؤره وله ری بوتون اسكی و اورتا توركجه متینله رینده گئچمه كده دیر. بو كؤكه نده ن "اسه نله مه ك" )سلاملاماق-دیوان لغات الترك(، "اسه نلیك" )سلام- قاراخانلی توركجه سی(، "اسه نله مه ك" )سلام وئرمه ك(، "اسه نله شمه ك" )سلاملاشماق(، "اسه ن اولسون" )سلام اولسون، علیك السلام، سلام علیك(، "اسه نگی" )كئیف احوال، احوالپرسی(، "اسه نگیله مه ك" )كئیف احوال ائیله مه ك، احوال پرسی كردن( آنلاملاریندادیر. اسكی توركول )توركیك( دیلله رده ن چاغاتایجادا بو دئگی "ائسه ن" و چاغداش توركول دیلله رده ن قازاقجا و قیرقیزجادا "ایسه ن" اولاراق گئچه ر. قوزئی دوغو توركول-توركیك دیلله رینده ن اولان آلتایجادا دا سلام آنلامیندا اولان "ازه ن" دئگیسی واردیر: ازه ن )اسه ن، سلام(، ازه نده ش )سلام(، ازه نده شمه ك )سلاملاشماق(، ازه نده شدیرمه ك )سلاملاشدیرماق(، ازه ن بولزین )اسه ن اولسون، خوداحافیظ، گوله گوله(، ازه ندیك )اسه نلیك، ساغلیق(. خاقاسجا و لهجه له رینده )ساقای، قویبال، قاچا، ...( اسه ن دئگیسی "ایزه ن", "ائزه ن" و "ازه ن" بیچیمله رینده دیر: ایزه ن )سلام(، ایزه ن پئرمه ك )اسه ن وئرمه ك، سلام وئرمه ك(، ایزه ننه مه ك )اسه نله مه ك، سلام وئرمه ك(، ایزه ننه شمه ك )اسه نله شمه ك، سلاملاشماق(، ازه نده )گله جه ك گؤروشه دك، گله جه ك ایله دك(.... ایلكین آنلام: ساغ، ساغلام: "اسه ن" دئگیسینین ایلكین آنلامی ساغ، ساغلام، ساغلیقلی، ساغیت، سلامه ت، بلادان قورونموش، عافییه ت، گووه نده اولان.... دیر )دیوان لغات الترك، قوتادغو بیلیگ، كتاب ادراك لسان الاتراك ابوحیان، كتاب مجموع ترجمان تركی و عجمی و و مغولی، كتاب دده قورقوت، لهجه عثمانی، قاموس تركی، قصص الانبیاء ربغوزی، لغت جغتای و عثمانی شیخ سلیمان افندی، ....(. اؤرنه یین: سیز اؤز اولوشونوزقا اسه ن اؤتگه یسیز )سیز اؤز اولوسونوزدان اسه ن اؤته رسینیز-گئچه رسینیز(، ایراقداكی كیشی اسه ن یانماز )ایراقداكی-اوزقداكی كیشی اسه ن قاییتماز(، اسه ن می سه ن؟ )اسه ن میسین؟(، اسه ن ائنچ تیریلگیل )اسه ن و دینج دیریلگیل-یاشا(، اسه ن بول )اسه ن اول، قوتادقوبیلیك(. عئینی اولامدا )كاتئقوریده( بو دئگی و بیله شیكله ر ده واردیر: "اسه لیك" )ساغ، سالیم، سلامه ت-كیتاب ادراك لسان الاتراك(، "اسه نلیك" )ساغلیق؛ خئییر دوعا-عوثمانلی، كتاب بلغات المشتاق فی الغات الاتراك و القفجاق، التحف الزكیه فی الغات التركیه،كتاب ادراك لسان الاتراك ابوحیان، قصص الانبیاء ربغوزی، ... ؛"اسه نلیك تیله سه": اسه نلیك دیله سه(، ، "اسه ن توكه ل" )ساغلام و بوتؤو(، "اسه نین" ساغلیقلا )اسه نین بارداماز، اسه نین كلته مه ز: اسه نلیكله واردیق، اسه نلیكله گلدیك(، "ساغ وارسا، اسه ن گلسه" )كتاب دده قورقوت(، "اسه نگی" )ساغلیغین قورونماسی، گووه نجه، گووه نلیك. قاماق تنگری یئرینگه اسه نگیسین بئردی: هامی تانریلارا اسه نگیسینی-اؤز گووه نلییینی وئردی(، "اسه نگی" )اسه نله مه ك(، "اسه نگی-اؤگرونچو" )گووه نلیك و نئشه(، "اسه نگی بیتیگ" )گووه نجه مكتوبو، امانه تنامه(، "اسه نگیلیك" )اسه نگیلیك-ائنچگیلیك: اسه نلیك-دینجلیك(، .... اسه ن كلیمه سی بوگون ده بیر سیرا لهجه له رده ایلكین ساغلام و ساغلیقلی آنلاملاریندا ایشله دیلیر. اؤرنه یین رومئلی´ده: اوردولار سویون ایلیدی، قاوم-و قارداش جومله گلدی؛ اسه ن قالسین قاوم-و قارداش، آللاه سانا سوندوم الیم خوداحافیظ آنلامیندا: اسه ن دئگیسی، اسكیله رده آیریلیركه ن سؤیله نه ن وئداعلاشما آلیقیشی، امانه تده قالما دیله یی، تانرییا تاپشیرما و فارسجا خوداحافیظ تركیبینین قارشیلیغی اولاراق دا ایشله دیلمیشدیر. اسه نله شمه ك´ین وئداعلاشماق آنلامیندا قوللانیلماسی داها چوخ رومئلی´ده یایقین ایدی. توران و یا توركوستاندا ایسه بو آماج اوچون "خوشلاشماق" ایشله دیلمیشدیر: "اسه نله شمه ك" )اسه نلیك دیله مه ك، وئداعلاشماق، وئداع ائتمه ك-كتاب مجموع ترجمان تركی و عجمی و و مغولی(، "اسه نله مه ك" )وئداع ائتمه ك، وئداعلاشماق، وداع كردن، خداحافظی كردن -كتاب ادراك لسان الاتراك، لهجه عثمانی، عوثمانلی-رومئلی(، "اسه نله شمه ك" )وئداعلاشماق، عوثمانلی-رومئلی؛ خداحافظی(. خاقانی توركجه سینده ن: اسه نله شدی اركه ییگیتلیك تیلی )ایییتلیك دیلی ارله اسه نله شدی= گنجلیك دیلی كیشیده ن وئداعلاشدی(، "اسه ن قال" )خوشجا قال(. موغولجادا: اسه ن دئگیسی ایلكین آنلاملاریندا موغولجادا دا واردیر: "اسه ن" )ساغلیقلی، ساغلیغی اییی، سسسیزلیك، راحات، دینجلیك، حوضور؛ "اسه نلیك", "اسه نیمه ك" )ساغلیق و یا گوجونو یئینده ن قازانماق، اسه نلیییه قاویشماق، ایییله شمه ك، دوغرولماق(. موغول لهجه له رینده "ازه ن" بیچیمی و بورادان "ازه نده شمه ك", "ازه نده شدیرمه ك", "ازه ندیك", "ازه نده ر"... تؤره وله ری اورتایا چیخمیشدیر. اسنه مه ك و اسیكمه ك فئعلله ری: فارسجاسی خمیازه كشیدن اولان "اسنه مه ك" فئعلی ده عئینی كؤكه نده ندیر. اسنه مه ك ائیله مینده آغیزی آچاراق انگ، چنه و اوز قاسلارینی گرمه كله یورقونلوغو گیدره مه ك، ساغلیق و گوجونو یئنیده ن قازانماق آنلاملاری ساخلیدیر. اینسان اسنه دیكده ن سونرا داها دیری اولوپ، اؤزونو داها ساغلیقلی حیسس ائده ر. "اسنه مه ك" فئعلی اسه ن كؤكو + -ه سون اكینده ن یاپیلمیشدیر )اسه ن-اسه نه مه ك-اسنه مه ك(. –ه سون اكی آددان فئعل یاپان چوخ اسكی توركجه بیر اكدیر )بوش-بوشاماق، قان-قاناماق، اویون- اویناماق، دیل-دیله مه ك، اوت-اوتاماق، آد-آداماق، بنیز-بنزه مه ك، یاش-یاشاماق، اوغور-اوغراماق، اوز-اوزاماق، .... (. "اسیكمه ك" فئعلی ایسه آزه ربایجان رئسپوبلیكاسینین گده به ی بؤلگه سینده ایشله نه ن بیر كلیمه دیر و آنلامی دیرچه لمه ك، اته قانا گلمه ك و ساغلام شیشمانلاشماقدیر. یئرگه )جوغرافی( آدلاردا: اسه ن دئگیسی گونئی آزه ربایجاندا بیر سیرا تورك یئرگه آدلارین یاپیمیندا دا، اؤرنه یین "اسه ن اووا یاسی كن" )حسن آباد یاسوكند-بوگون كوردوستان اوستانیندا( شهه رینین آدیندا ایشله دیلمیشدیر.. آزه ربایجان، ایران و توركییه ده اسكیده ن بیر چوخ یئر آدیندا اولان "اسه ن" كلیمه سی بنزه دییی اوچون داها سونرالار عره بجه "حسن" ایله ده ییشدیریلمیشدیر. بونلار شئعیرده ده بو بنزه رلیكله رینده ن دولایی اویاق اولاراق ایشله دیلمیش: "گلیبه ن سیواس´ا اول اوزون حسه ن؛ ظولوم قیلمیش، قالا می آندا اسه ن؟" )انوه ری(؛ یا دا "اولو ائولادینین آدی حسه ن´دیر؛ موحیببی آل اولان اوددان اسه ن´دیر" )فضاییل(. بوگون همه دان اوستانیندا یئرله شه ن ازندریان شهه رینین آدی دا لهجه له رده "اسه نله ر"ین سؤیله نیش بیچیمی اولان "ازه نده ر" كؤكه نده ندیر. فارسجا آسان كلیمه سی: توركجه "اسه ن" كلیمه سی ایله فارسجا "آسان" كلیمه سی آراسیندا بللی یاپیسال و آنلامسال بنزه رلیكله ر و قیسیتلی اؤرتوشمه له ر وار اولسا دا، بونلار عئینی و یا كؤكده ش كلیمه له ر دئییلدیرله ر. idame http://www.tebrizsesi.com /site/index.php?option=com_cont ent&view=article&id=7017:q-- qq--qq---qq----- q&catid=14:meqaleler&Itemid=29