سایاچیلار ای لین موختلیف فصیللرینده، مثلا چیله گونو ، یادا یایین قوْراقلیق گونلرینده ائل ، اوبا ایچینه گئدیب، سایا آدلی شعرلر اوْخویارلار .
بایرام قاباغی دا تکه اوینادان تکمچیلرین اوخودوغو شعیرلر ده سایالار سیراسیندا یئر توتور.
هم ده بیزلرده یاس سایالاری واردیر کی او حاقدا آغیلار بؤلومونده بیلگیلر وئریلمیشدیر.
سایا سؤزونون منشأیی حاّقیندا بو گونه کیمی موختلیف نظریه لر سؤیل ه نیلیب ، مثلا فریدون بی کؤچرلی اوْنو فارسجا سایه سؤزوویله عئینی بیر کلمه کیمی قلمه آلیب ، باشقالاری ایسه اونو سایماق فعلیندن آلینما بیر کلمه کیمی آنلاییبلار ....
.
.
.


ادامه مطلب...

آردینی اوخو

امسال  سال۴۶۵۳   با احتساب تاریخ ارگنه گون میباشد. ۴۶۵۳ سال قبل در چنین روزی ملت تورک مجددا با رهبری

قیزان خان از تاریکی رهایی یافته و به روشنایی رسیده اند .

 ارگنه گون یکى از میراث تاریخی تورکها میباشد. در این واقعه تورکان در سرزمین مرتفعى که دورادور آن با کوههاى

صعب العبورى محصور بود به مدت ۴۰۰ سال زندگـى میکنند.

یعنی بعد از جنگ به مکانی میرسند تاریک و صعب العبور! و تاریک

بسیاری از پسران ایلخان یا می میرند یا اسیر میشوند اما قازان خان kızan زنده می ماند و با لشگر و ارتش خود در

راه برگشت به یک مکان غار مانند تاریک میرسند که گویا کوه های اطرفا فلزی بودند به راهنمایی یک اهنگر به کشف

آهن موفق شده شروعه به ذوب کردن کوه ها میکنند تا از انجا خلاصی یابند! در نهایت از تاریکی به روشنایی رسیده و

روز آزادی خود را ارگئنه گون یعنی مرد خورشید نو نام مینهند !

ارگنه گون یکى از میراث ماندگار تورکان اوغوز بشمار میرود.

قایناق : گاماج

آردینی اوخو

ایسلام دینی یاخین شرق و اورتا عاصییا اولکه لرینده یاییلدیقدان سونرا عرب خیلافتی بو اولکه لرین خالقلاری نین عادت عنعنه لری نین بایراملارینی تقیب ائتمه یه باشلادی.

عصرلر بویو دینی خادیملر، موختلیف طریقت نوماینده لری بو بایرامی طبیعی و تاریخی کوکلریندن آییرماغا چالیشمیش، اونا دینی مووهومی لیباس گئییندیرمه یه جهد گوسترمشلر. حتی بعضی دین خادیملری بئله بیر فرضیییه یه اویدورموشلار کی، نووروز بایرامی گویا دورد خلیفه علی نین حاکیمیته (۶۵۶-۶۶۱) گلدیگی گونله علاقه داردیر.
حالبوکی ایمام علی اییول آییندا حاکیمیته گلمیش، نووروز ایسه یازدا بایرام ائدیلیر. اصلینده، خالقین بایراملا علاقه دار کئچیردیگی مراسیملر هئچ بیر دینی ائهکاملار ایله باغلی دئییلدیر. اکثر خالقلار باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار.
اورتا عصر مولیفلری شرق اولکه لرینده ایسلام دینی یاییلدیقدان سونرا دا نووروز بایرامیندا یاز عنعنه لری نین، اکینچیلیک تقویمی اعتیقادلاری نین موحکم یئر توتدوغونو گوستریرلر.
تورکجه ده بایرام کلمه سی چول و طبیعت آنلامیندا اولان »باییر« کلمه سیندن آلینیب(باییر+ام) »ام، یم، وم« سون اکی فعلدن اسم دوزلدر. دوروم(وضعیت)، اینام(اعتقاد) سئچیم(انتخابات) و گئییم(لباس) کیمی. دئمک بایرام کلمه¬سی باییر و طبیعت کلمه¬لری ایله اورگانیک ایلگی¬ده¬دیر...

ادامه دارد...>>>

آردینی اوخو

چهار چرشنبه – آب – آتش- باد و خاک ( زمین) یعنی فلسفه «چرشنبه های آخر سال»

میدانیم که از زمانهای دور باور تورکان قام(یکتاپرست) و شامانیستی بر این بود که چهار عنصر آب و آتش و باد و خاک هستند که باعث بیداری طبیعت میشوند.
تورکان آزربایجان چهار هفته قبل از عید، و به مناسبت همین چهار عنصر روزهای چرشنبه یا به “فارسی شده چهارشنبه “را برای اجرای مراسم انتخاب کرده اند.
این مراحل عبارتند از؛

۱) سوچرشنبه سی su çərşənbəsi
۲) اود چرشنبه سی od çərşənbəsi
۳) یئل چرشنبه سی yel çərşənbəsi
۴) توپراق چرشنبه سیtopraq çərşənbəsi

این چهار اصل یعنی آب، حرارت، باد و خاک لازمه بیداری طبیعت اند و اگر یکی از آنها نباشد طبیعت سرسبز نمیشود.

۴ دلیل ساده و واضح که ملت فارس (ایرانی‌ ۰ افغانی تاجیک ) و قومیت کرد این جشن طبیعت را از تورک‌ها بر خود گزیده اند

۱- کلمه عید نوروز خود از نظر علم ادبیات کاملا برای فارس‌ها بیگانه است عید ” یک کلمه عربی‌ هست
در دستور زبان فارسی صفت بعد از اسم میشنید ولی‌ کلمه “نوروز” اینگونه نیست
روز خوب – روز زیبا- روز نو… این ثابت میکند که کلمه نوروز ترجمه شده از زبان دیگر است
ولی‌ در تورکی کاملاً به صورت عکس صفت قبل از اسم میشیند
گوزل گون – ینی گون-

از نظر علم تاریخ هم با نام “ینی گون بایارامی ” ثبت شده که از نظر علم ادبیات اگر به فارسی یا هم خانواده آن کردی ترجمه کنیم میشود نوروز=نو +روز

.
.
.

ادامه مطلب...>>>

آردینی اوخو

توركلرده یئنی ایل- یاز بایرامی

آردینی اوخو