الفبای زبان تورکی در طول تاریخ

برای نگارش زبانهای تورکی در طول تاریخ الفبا‌های مختلف بکار گرفته شده‌است. خط میخی ، الفبای اورخون ، الفبای اویغور ، الفبای عربی , الفبای عبری (تورکان یهودی کارائیم و خزر)، الفبای لاتین و الفبای سیریلیک اما هم اکنون اکثر زبانهای تورکی از الفبای لاتین استفاده می‌کنند یا در حال تغییر خط رسمی خود به لاتین هستند. قابل ذکر اینکه بعد از ظهور دین مبین اسلام به علت گرایش سریع تورکان به دین اسلام و به احترام خط قرآن و به علت دشواری نگارش خطوط فوق خطوط تورکی باستان اعم از اویغور و اورخون و عبری” تورکها خط اشان را به عربی تغییر دادند. ولی جمهوری های استقلال یافته شوروی سابق و دیگر کشورهای تورک از خط تورکی لاتین که هم آسان و هم به روز است استفاده میکنند.

1- خط رونی (رونیک): اولین کتیبه های باستانی جهان با خط رونی (خط رمزگونه) نوشته شده اند.این خط گاهی بصورت نماد های تصویری (مصر باستان)  و گاهی هم بصورت الفبای رونیک باستان (futhark) است که این شکل الفبایی تکمیل شده همان تصویر ها هستند.نکته جالب این است که این کتیبه های رونی به شکلابتدایی در تمامی تمدن های باستان وجود داشته اند.

اولین نمونه های الفبای رونی در جهان در آسیا در کتیبه های تورکی 30000 ساله اولوکم یافته شده اند.نمونه های بعدی در منطقه قوبوستان و کلبجر جمهوری آذربایجان و کتیبه های تورکی شهر اهر واقع در آذربایجان شرقی و کتیبه های تورکی آسیای میانه یافت شده اند .این کتیبه ها به شکل ابتدایی الفبای رونی هستند و نیز همراه با  تصاویر رمز گونه -خط تصویری- هستند و به نوعی شروع کننده الفبای رونی بوده است که بعد ها در کتیبه های دیگر این خط تکمیل شده است.

دو بیتی های بومی ادبیات شفاهی آذربایجان که در اکناف این دیار با نام بایاتی شهرت دارد یکی از رایجترین انواع منظوم ادبیات عامیانه این سرزمین است . بایاتیها از نظر انسجام شکل ، وسعت مضمون ، ترنم موسیقی و تموج ذوق و احساس در ردیف جذابترین و شورانگیزترین آثار بدیع فولکلوریک جای می گیرند.این نغمات نغز و دلکش که از زندگی و عواطف و رازها و نیازهای مردم ساده و پاکدل مایه می پذیرند و در قالب الفاظی روان و بی تکلف جای می گیرند،از چنان لطف و خلوص و صفا و صراحتی برخوردارند که بخصوص وقتی با آهنگ ویژه خود و با نوائی گیرا خوانده شوند، عنان از کف دل می ربایند و سرشک بر چهره احساس می افشانند.
.
.
.

ادامه مطلب...

مئهران باهارلی

آئینهای کتاب‌سوزی در تاریخ

اولدوز سایاراق گوزلمیشم هر گئجه یاری
گئج گلمه ده دیر یار یئنه اولموش گئجه یاری

گوزلر آسیلی یوخ نه قارالتی نه ده بیر سس
باتمیش قولاغیم گور نه دوشورمکده دی داری

یاتمیش هامی بیر آلله اویاقدیر داها بی من
مندن اشاغی کیمسه یوخ اونداندا یوخاری

قورخوم بودو یار گلمیه بیردن یاریلا صبح
باغریم یاریلار صبحوم آچیلما سنی تاری

دان اولدوزو ایستیر چیخا گوز یالواری چیخما
او چخماسادا اولدوزومون یوخدی چیخاری

عشقین کی قرارینده وفا اولمیاجاغمیش
بیلمم کی طبیعت نیه قویموش بو قراری


شهریار

مدارك بسیار قانع كننده در مورد زندگی توركها در 4000 سال پیش در فلات آناتولی و آزربایجان جنوبی و سواحل دریای مدیترانه بدست آمده است پروفئسور دكتر ولی سئوین رییس بخش آركئولوژی دانشگاه وان توركیه ادعا كرد كه توركان قبل از جنگ 1071 ملازگرد در آناتولی زندگی می كردند. پروفئسور ولی سئوین ادعا كرد كه سنگ مزارهایی متعلق به 2000 سال قبل از میلاد در استان حكاری توركیه كشف شده است و وی بعد از پروفئسور دكتر اكرم ممیش دومین شخص است كه تز وجود تورك ها در آناتولی قبل از جنگ ملازگرد را مطرح می كند. پروفئسور اكرم ممیش پیشتر گفته بود كه آثاری از یك دولت توركی در دو هزار سال قبل از میلاد را در آناتولی كشف كرده است كه با دولت باستانی "حوری" در ارتباط بوده اند.

هوشنگ جعفری

آغ آتیم

آغ آتیم ، قول قاناتیم 

آت قدمین یورتما یئری(۱)! 

آش تپه لردن 

سیلدیریم تک سره لر دن 

سئله سینمیش دره لردن 

بو نه طوفاندی گوزل گهلیگیمی ایستیر آییرسین فره لردن(۲) 

غیرتیم جوشه گلیر غملی خبر دن 

آغ آتیم قورخما خطر دن! 

آغ آتیم ، قول قاناتیم 
.

.

.

.

ادامه مطلب...>>>>>

دكتر "صابرمقدم "كه پزشك فارس زبان و مشهوری در تبریز است؛ میگفت: اوایل آمدنم به تبریز مریضی داشتم كه می :معدم گؤینییر! گفتم :درد میكنه؟ گفت :یوخ، آغریمیر، گؤینییر!" من بعدها فهمیدم كه تركها به زخم معده، گؤینه مك می گویند به درد عصبی معده، آغریماق می گویند و به التهاب معده ،سانجی می گویند یعنی بدون آندوسكوپی می توانم برایشان دارو تجویز كنم ! چون زبانشان انواع درد كردن را تجزیه تحلیل می كند!

زبان تركی،تنها زبانیست كه كمترین ورودی كلمات بیگانه را به خود اختصاص داده است،تنها ۲ درصد زبان تركی كلمات بیگانه هستند.این ۲ درصد از زبانهای انگلیسی،فرانسه و آلمانی وارد شده اند… بر عكس این موضوع نیز صادق است البته با تفاوت كمیتی چشمگیری. به غیر از این سه زبان،زبان تركی در زبان های دیگر نیز رسوخ كرده است كه ملموس ترین آن فارسی و انگلیسی ست.