الفبای زبان تورکی در طول تاریخ

برای نگارش زبانهای تورکی در طول تاریخ الفبا‌های مختلف بکار گرفته شده‌است. خط میخی ، الفبای اورخون ، الفبای اویغور ، الفبای عربی , الفبای عبری (تورکان یهودی کارائیم و خزر)، الفبای لاتین و الفبای سیریلیک اما هم اکنون اکثر زبانهای تورکی از الفبای لاتین استفاده می‌کنند یا در حال تغییر خط رسمی خود به لاتین هستند. قابل ذکر اینکه بعد از ظهور دین مبین اسلام به علت گرایش سریع تورکان به دین اسلام و به احترام خط قرآن و به علت دشواری نگارش خطوط فوق خطوط تورکی باستان اعم از اویغور و اورخون و عبری” تورکها خط اشان را به عربی تغییر دادند. ولی جمهوری های استقلال یافته شوروی سابق و دیگر کشورهای تورک از خط تورکی لاتین که هم آسان و هم به روز است استفاده میکنند.

1- خط رونی (رونیک): اولین کتیبه های باستانی جهان با خط رونی (خط رمزگونه) نوشته شده اند.این خط گاهی بصورت نماد های تصویری (مصر باستان)  و گاهی هم بصورت الفبای رونیک باستان (futhark) است که این شکل الفبایی تکمیل شده همان تصویر ها هستند.نکته جالب این است که این کتیبه های رونی به شکلابتدایی در تمامی تمدن های باستان وجود داشته اند.

اولین نمونه های الفبای رونی در جهان در آسیا در کتیبه های تورکی 30000 ساله اولوکم یافته شده اند.نمونه های بعدی در منطقه قوبوستان و کلبجر جمهوری آذربایجان و کتیبه های تورکی شهر اهر واقع در آذربایجان شرقی و کتیبه های تورکی آسیای میانه یافت شده اند .این کتیبه ها به شکل ابتدایی الفبای رونی هستند و نیز همراه با  تصاویر رمز گونه -خط تصویری- هستند و به نوعی شروع کننده الفبای رونی بوده است که بعد ها در کتیبه های دیگر این خط تکمیل شده است.

آردینی اوخو

Hindustan'da TÜRK egemenliği

امپراطوری ترکان در هندوستان

هندوستان سرزمین تاریخی ترکان

بنا به اعتراف بیشتر تاریخ دانان ترکان پادشاهان جهان در همه ی دوران ها بوده اند و هیچ محدوده ی تاریخی را نمی توان یافت که ترکان دارای امپراطوری مستقل نبوده باشند.

محدوده ی جغرافیایی امپراطوری های ترکان در غرب در امپراطوری ترکان هون و آوار ها تا قلب اروپای غربی، در شرق، در زمان قاراخانیان تا دریای چین، در زمان امپراطوری ترکان گورکانی کل هندوستان، در زمان عثمانی تا قلب آفریقا را شامل می شود. 

با بررسی تاریخ هندوستان، مشاهده می شود که سلسله ها و امپراطوری ترک ها دارای بیشتری سابقه و زمان حاکمیت در طول تاریخ هندوستان بوده اند و آثار فراوانی از ترکان و ترکی را در تمدن و فرهنگ هندوستان مشاهد کرد. بطوری که می توان اعتراف کرد که معماری، موسیقی و نقاشی هندوستان بطور کامل برگرفته از ترکان چاغاتای (جغتای) و اویغوری می باشد.تا جایی که بزرگترین بنای هندوستان یعنی تاج محل ساخته سلسله ترک زبان گورکانیان بوده است.

در این مقاله به بررسی سلسله های ترک زبان تاریخ هندوستان و آثار این حاکمیت ها در هندوستان می پردازیم...

آردی وار....

آردینی اوخو

طبیعتین ،حیاتین اویانماسی نووروزدان باشلانار و آزربایجان خالقی بونو چوخ طنطنه لی و همیده بیر آی قالمیشدان قید ائتمیه باشلاریر.بئیله کی هر هفته نی اوچونجو گونلری بیر عنصرله قید ائدرلر.قدیم خلق اینانجلارینا گوره ،دونیا و بوتون موجوداتین یارانیشی بلاواسطه دورد عنصرله سو،اود،هاوا،وتوپراق ایله علاقه دارمیش(عناصر اربعه).قیشین سونوندا بوتون جانلی عالمی و جانسیز طبیعت تدریجن قیش یوخوسوندان اویانماقی باشلار.بواویانیشلارا و دیریلیغ و دیرچلیش ده بو دورد عنصرون بیر-بیرلریلن قوووشمالاریلان اورتایا چیخارمیش.بواینانیشلارا دایاناراق اسکی خالق ایلین سون دورد هفته سینی هره سین بیرطبیعت عنصرونه آدلاندیراراق هربیرین چوخلی عنعنه و طنطنعه لن عزیزللر.ایلین سون آیی تورک خالقلاری آرسیندا بیرچوخ آدیلان تانینیر کی اونلاردان "جمله (cəmlə)بوز چیلله (boz çilləهفته ال دورد) həftə əl dörd  (بوآدلاردان بیرنئچه سی دیر.بودورد هفته لربئله سیرالانماقدادیر :

 

1)توپراق چرشنبه سی

2)یئل چرشنبه سی

3)سوچرشنبه سی

4)اود چرشنبه سی



ادامه مطلب...

آردینی اوخو

جیلوها چه کسانی بودند؟

آسوریان خاک عثمانی با این نام شناخته می‌شدند. شماره‌ی اینها را نزدیک به دویست هزار تن نوشته‌اند که در ایران و در خاک عثمانی مقیم بودند. خود کلیسای جداگانه‌ای با زبان سریانی داشتند و رهبر آنها بنام مارشیمون خوانده می‌شد.چون جنگ جهانی اول برخاست و عثمانیها نیز وارد جنگ شدند، آسوریان به روسها گرویدند و بنای قتل و غارت را گذاردند.عثمانی‌ها به سرکوب آنان پرداختندتا اینکه جلوها شکست خوردند و عده زیادی از آنان کشته شدند و بقیه با رهبری بنیامین مارشیمون به سمت ایران حرکت کردند. دسته اول ۲۵ هزار نفر بودند. روسها و مسیحیان آنها را پذیرفته و کسی از ایرانیان مزاحم آنان نشد. چون بسیاری از آنها لخت و گرسنه بودند با پیشنهاد کارگزاری شهر ارومیه وزارت امورخارجه ممالک محروسه قاجار در روزنامه‌های تهران آگهی منتشر ساخت و از تمام مردم  درخواست کمک و همیاری نمود. در اثر آشفتگی قوای روس به علت تغییر رژیم در آن کشور قزاقان روس بهمراه جلوها در آبادی‌های اطراف ارومیه به تاراج و کشتار مردم دست می‌زدند بازار ارومیه نیز از تاراج در امان نمانده به آتش کشیده می‌شود. پس از تخلیه ارومیه از قوای روس اهالی اورمیه بعوض مسلح شدن و آمادگی همچنان در انتظار اقدامات دولت مرکزی ماندند. جلوها با راهنمائی‌های کنسول انگلیس توانستند قوای منسجمی را فراهم کرد. با خرید سلاح از روسها بتدریج شرارتهای خود را آغاز نمایند. از ۳۰بهمن درگیری‌های پراکنده در شهر بوقوع پیوست...

.
.
.

 ادامه مطلب...

آردینی اوخو

صمد بهرنگی دردوم تیرماه ۱۳۱۸ در محله چرنداب در جنوب بافت قدیمی تبریز در خانواده ای تهیدست چشم به جهان گشود. پدر او عزت و مادرش سارا نام داشتند .صمد دارای دو برادر و سه خواهر بود .پدرش کارگری فصلی بود که اغلب به شغل زهتابی(آنکه شغلش تابیدن زه و تهیه کردن رشته تافته از روده گوسفند و حیوانات دیگر باشد) زندگی را میگذراند وخرجش همواره بر دخلش تصرف داشت. بعضی اوقات نیز مشک آب به دوش می گرفت و در ایستگاه «وازان» به روس ها و عثمانی ها آب می فروخت. بالاخره فشار زندگی وادارش ساخت تا با فوج بیکارانی که راهی قفقاز و باکو بودند. عازم قفقاز شود. رفت و دیگر باز نگشت.
صمد بهرنگی پس از تحصیلات ابتدایی و دبیرستان در مهر ۱۳۳۴ به دانشسرای مقدماتی پسران تبریز رفت که در خرداد ۱۳۳۶ از آنجا فارغ‌التحصیل شد. از مهر همان سال و در حالیکه تنها هجده سال سن داشت آموزگار شد و تا پایان عمرکوتاهش، در آذرشهر، ماماغان، قندجهان، گوگان، و آخیرجان در استان آذربایجان شرقی که آن زمان روستا بودند تدریس کرد....

.
.
.

   ادامه مطلب...

آردینی اوخو

1992 جی ایل فئورال آیی نین 25 دن 26 سینا کئچن گئجه، آذربایجان میللتی نین تاریخینده قارا حرفلرله یازیلمیشدیر. همین گئجه ائرمنی سیلاحلی دسته لری، شوروی ،زامانیندا خانکندی شهرینده یئرلشمیش، کوماندا وشخصی هیاتین بیر چوخو ائرمنی لردن عیبارت اولان 366 نجی موتوآتیجی آلایی نین زیرئهلی تکنیکاسی و ساواشچی لارین کومه یی ایله خوجالی شهرینی یئرله بیر ائتمیشلر.

خاتین، لیدیستا و اوردور سوی قیریملاری کیمی خوجالی فاجیعه سیده اینسانلیق تاریخینده دوشموش قانلی بیر اولای دیر. ائرمنی موتجاویزلری نین آذربایجان میللتینه قارشی توره تدیکلری بو نووبتی کوتلوی قیرغین، 613 نفرین، او جومله دن 106 قادینین، 63 اوشاقین، 70 قوجانین حایاتینا سون قویدو. 1275 دینج ساکین اسیر گوتورولدو، 150 نفرین طالعی ایسه هله ده معلوم ده ییلدیر.....
.
.
.

ادامه مطلب.....

آردینی اوخو

"کوسا گلین" دسته نمایش شادی آور هستند که در اواخر زمستان وارد شهر شده و با ورود خود نوید بهار را داده و با اجرای نمایش شادی و پایکوبی می کردند.
گروه نمایشی کوسا گلین در سطح شهر جمع شده و یک نفر در پوشش کوسه و مرد بی ریش و زنی با لباس عروس و همراهانشان به اجرای نمایش پرداخته و وعده بهار داده و از مردم شادباش می گرفتند.


 نحوه اجرای این مراسم به این صورت بود که معمولاً 50 یا 40 یا 30 و یا 18 روز مانده به عید نوروز چوپانان برخی از شهر ها و روستا ها دور هم گرد می‌آمدند و سپس پرتقال یا انار خریداری می‌کردند به آن در اصطلاح محلی «کوساپایی» گفته می‌شد...
.
.
.

  ادامه مطلب.....

آردینی اوخو

میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر شاعر اجتماعی و انقلابی جمهوری آزربایجان بود.
او در ۱۸۶۲ در شهر شماخی آزربایجان زاده شد. در کودکی به مکتب رفت و پس از دایر شدن مدارس جدید در باکو به مدرسه رفت. در ۱۸۸۴ برای زیارت سفری به مشهد و سمرقند و بخارا کرد و مدتی هم به کربلا رفت. مدت‌ها به فارسی و ترکی آزربایجانی غزل و قصیده می‌سرود...
.
.
.

  ادامه مطلب...

آردینی اوخو

یکی از دلایلی که رسم و رسومات خوب یا بد غربی ها وارد فرهنگ ما می شود عدم شناخت خودمان از پتانسیلهایی است که داریم.آنچه که خود یهترین و با مفهوم ترینش را داریم اما نمی دانیم.هیچکداممان هم گناهی نداریم .واقعا در کدام برنامه تلوزیونی یا کدام نشریه در مورد سونای صبحت شده است. کدام پدر ومادری در این مورد با جوانان و نوجوانان خود صبحت کرده اند ویا به بیان یهتر با این قضیه اشنا هستند؟ قبول داریم که قدرت رسانه ای غرب و ... بیشتر است اما اصلی ترین قدرت آنها جهل ونادانی ما می تواند باشد. ما منکر زیبایی های والنتاین نیستیم وحتی والنتاین را غنیمتی برای مستحکم تر کردن عشق و دوستی می دانیم اما ترحیح می دهیم که در اولویت اول از آنچه داریم استفاده کنیم. شاید بدانید که در اغلب کشورهای دارای تمدن مانند ژاپن روز عشق خاص آن کشور وجود دارد و هر ساله گرامی داشته می شود.

در ادامه این مقاله می توانید با این روز خاص که والنتاین آذربایجان محسوب می شود آشنا شوید. قدم اول آشنایی است....

.
.
.

 ادامه مطلب...

آردینی اوخو

سایاچیلار ای لین موختلیف فصیللرینده، مثلا چیله گونو ، یادا یایین قوْراقلیق گونلرینده ائل ، اوبا ایچینه گئدیب، سایا آدلی شعرلر اوْخویارلار .
بایرام قاباغی دا تکه اوینادان تکمچیلرین اوخودوغو شعیرلر ده سایالار سیراسیندا یئر توتور.
هم ده بیزلرده یاس سایالاری واردیر کی او حاقدا آغیلار بؤلومونده بیلگیلر وئریلمیشدیر.
سایا سؤزونون منشأیی حاّقیندا بو گونه کیمی موختلیف نظریه لر سؤیل ه نیلیب ، مثلا فریدون بی کؤچرلی اوْنو فارسجا سایه سؤزوویله عئینی بیر کلمه کیمی قلمه آلیب ، باشقالاری ایسه اونو سایماق فعلیندن آلینما بیر کلمه کیمی آنلاییبلار ....
.
.
.


ادامه مطلب...

آردینی اوخو