معبد داش کسن بنایی صخره ای است که در حاشیه روستای ویر در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی سلطانیه )زنجان( واقع شده است. معبد سنگی داش کسن در ایران بی نظیر است. معبدی است با طرح اژدها که وقتی گردشگران آن را می بینند تصور می کنند با معبدی چینی روبرو هستند )چین ایران(؛ اما این اثر تاریخی یادگاری از دوره ایلخانیان است. بنایی صخره ای در زنجان. این بنا به دو نقش برجسته اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن و به قرینه یکدیگر مزین است. نمونه های مشابه نقش های اژدهای آن در جای دیگری از ایران دیده نمی شود. طبق نظر برخی باستان شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام می رسد که در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده است]نیازمند منبع[. شکل گیری این معبد پس از مرگ ارغونشاه، با پشتکار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی به پایان نرسید. از نظر نقشه و نقوش تزیینی یکی از باارزش ترین نمونه های معماری صخره ای در تاریخ معماری ایران به شمار می رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به کار رفته است. نقش های اژدها به طول ۵ متر و عرض ۱٫۵ متر بزرگ ترین نقوش تزیینی این معبد است. دیگر نقوش تزینی این معبد، طاقچه های فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده اند. این طاقچه ها مُقَرنَس های زیبایی دارد....


ادامه مطلب...>>>>>

غار کتله خور یکی از زیباترین غارهای جهان است که در 165 کیلومتری جنوب باختری زنجان واقع شده و فعلاً از طریق جاده زنجان- سلطانیه-خدابنده و همچنین جاده اصلی بیجار، همدان- کبوتر آهنگ قابل دسترسی است . دهانه ورودی غارکتله خور در دامنه جنوبی کوه ساقیزلو قرار دارد که با جاده ای آسفالته به تقریبی 5 کیلومتر به شهر گرماب راه دارد. دهانه ورودی غار در دامنه جنوبی کوه ساقیزلو و اندکی بالاتر از رودخانه خشک قرار داشته که بلندی این کوه بیش از 2 هزار متر تنها سازند سنگی پیرامون شهر گرماب را تشکیل می دهد . دهانه این غار در ابتدا سوراخ مانند به شکل طاق مثلثی و کوچک بوده است که در عملیات های بعدی حاشیه های آن تراشیده شده است و حدود 5/1 متر بلندی دارد . نخستین دهلیز حدود 400 متر از ورودی غار فاصله دارد و دارای وسعتی زیاد و سقف بلندی و دیواره های صاف کف ناهموار است و سقف بلند آن حکایت از تاریخی بسیار کهن دارد از این دهلیز به بعد گالری دالان ها و معبرهای بزرگ و کوچک به تدریج شکل گرفته و گسترش پیدا کرده اند از درون دهلیزها که وسعت آنها به بیش از 200-300 متر مربع می رسند گالری های باریکی در جهات گوناگون جدا می شوند انتهای بعضی از آنها بسته است و برخی نیز راه عبور بسیار باریکی به گذرگاه های دیگر و دهلیزهای دیگر دارند بسیاری از این راه ها و دالان های باریک تاکنون نیز پیموده نشده اند و همچنان ناشناخته هستند کف دهلیزها و دالان ها اکثراً ناهموار هستند و این ناهمواری ها در اثر فرسایش و انحلال سنگ کف تشکیل آبراهه های نامنظم و چاهک ها بوجود آمده اند ...
.
.
.


ادامه مطلب...>>>>>

متاسفانه به خاطر سانسور و تحریف حقایق تاریخی ، ترکان ساکن ایران و دیگر ملتهای ایرانی شاید تصور کنند که شهریار تنها شاعر ترک آزربایجانی است، یا اینکه شعرای آزربایجانی همچون نظامی و شمس و قطران فقط به زبان فارسی می نوشتند. اما این چنین نیست! شعرای زیادی به زبان ترکی آزربایجانی شعر گفته اند و نویسندگان زیادی به این زبان نوشته اند....
.
.
.
.

  ادامه مطلب...

هنر، حرفه و نگرش آشیقی در آذربایجان پیشینه ای کهن دارد به گونه ای که این موضوع بخشی از فرهنگ این منطقه و مظهر تعلق خاطر مردمان این دیار به شعر، ادبیات، موسیقی و آواز است و همه اینها یک رسانه هنری چهره به چهره را رقم زده است. ،تاریخ پر فراز و نشیب آذربایجان با تصنیف های عارفانه آشیق ها و نواهای جان سوز موسیقی آشیقی گره خورده است. آشیق، سراینده حماسه ها و سرگذشت ملت خویش و یار و یاور شادی ها و غم های مردم سرزمین خود است، آشیق ها به گواهی تاریخ و به اذعان مردم هنرشناس آذربایجان از آگاه ترین و عالم ترین مردمان روزگار هستند. هنرمندانی که به هنر سنتی آذربایجان وفادار مانده اند امروزه مسائلی از قبیل تهاجم فرهنگی، توسعه ناهمگون جوامع، نپرداختن به مقوله های فرهنگ بومی، همه و همه در سپرده شدن این هنر سنتی به صفحات فراموش شده تاریخ نقش به سزایی دارند. اما انگار شاخصه های جامعه مدرن و امروزی در برابر علائق مردمان این منطقه حرفی برای گفتن ندارد چراکه همچنان موسیقی آشیقی بخشی از تاریخ و زندگی مردم آذربایجان است...

ادامه مطلب...>>>

معادل توركی برخی از كلمات

توضیح آداب و رسوم در چندین کشور ترک نشین در تعطیلاتاوغوز بایرامی (نوروزی)


آزربایجان: در این کشور نوروز بزرگترین و باشکوه ترین جشن مردم به حساب می آید. درجمهوری آذربایجان نوروز بر اساس تاریخ شمسی جشن گرفته می شود. اگر سالی کبیسه باشد روز 22 مارس به عنوان روز عید جشن گرفته می شود. در این کشور به صورت رسمی همانند ایران از 29 اسفند تا 4 فروردین (20 مارس تا 24 مارس) تعطیل است اما معمولاً دولت چند روز به این تعطیلات اضافه می کند.

ترکمنستان:در مجموع ۴ روز از ۲۰ تا ۲۳ مارس در این کشور برای جشن نوروز تعطیل است. در ترکمنستان طبق رسم قدیم و جدید دوبار در سال جشن نو گرفته می شود. یکی از این جشن ها با استناد به تقویم میلادی که به تایید سازمان ملل رسیده به عنوان جشن بین المللی (سال نو ) شناخته می شود و دیگری برگزاری عید نوروز به نشانهٔ احیای دوبارهٔ آداب و رسوم دیرینه مردم ترکمنستان است. مردم ترکمنستان دراین ایام با پختن غذاهای معروف نوروزی مثل نوروز کجه، نوروز بامه، سمنی (سمنو) نوروز را جشن می گیرند. مسابقات اسب دوانی، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، خروس جنگی، شاخ زنی میش ها هم از مراسم نوروز در این کشور است.

قزاقستان: مردم این کشور ۴ روز تعطیلی از ۲۱ تا ۲۴ مارس دارند. در شب سال تحویل صاحبخانه دو شمع در بالای خانه اش که حسابی آن را تمیز کرده روشن می کند. مردم قزاقستان اعتقاد دارند که تمیز بودن خانه در آغاز سال نو باعث می شود افراد آن خانه دچار بیماری و بدبختی نشوند. پختن غذایی به نام نوروز گوژه (کوژه = آش) که تهیه آن به معنی وداع با زمستان و غذاهای زمستانی است و از هفت نوع ماده غذایی تهیه می شود در این ایام جزو آیین و رسوم مردم این کشور است.

ازبکستان: مردم این کشور برای نوروز یک روز تعطیلی در ۲۱ مارس دارند. مراسم ویژه ای به مناسبت نوروز در ازبکستان برگزار می شود. مردم این کشور در نوروز اگر رنجشی از هم دارند،یکدیگر را می بخشند. مراسم ویژه نوروز با حضور مقام های ارشد دولتی در میدان پارک مرکزی شهر تاشکند برگزار می شود.

آلبانی: 22 مارس در این کشور برای برگزاری جشن ملی نوروز تعطیل است. سلطان نوروز به عنوان یک جشن ملی هر ساله با شکوه برگزار می شود. باشکوه ترین مراسم در تکیه اصلی بکتاشی ها در تیراناست و صبح روز بیست و دوم مارس، مردم در باغ تکیه جمع می شوند.

کوزوو: در این کشور هم ۲۱ مارس تعطیل است و مانند آلبانی جشن سلطان نوروز در این کشور برگزار می شود. در ابتدای این جشن به احترام کشته شدگان جنگ کوزوو یک دقیقه سکوت می شود.

در این بازی افراد به دو گروه مساوی یار کشی کرده و با روشی خاص( در همه بازیهای بومی و محلی قرعه را بصورت "یاش - قوری" انجام می دادند . بدین صورت که سنگ کوچک تختی را پیدا کرده یک طرف آن را با تُف کردن خیس کرده و به هوا پرتاب می کردند و قبل از پرتاب هر گروه یک طرف سنگ را انتخاب می کردند که یاش به معنی خیس و قوری به معنی خشک بود . این عمل همان شیر و خط امروزی است که با سکّه انجام می شود) قرعه کشی کرده و کار را آغاز می نمودند . وسایل بازی عبارت بود از یک لِس (چوب دستی) برای هر نفر و یک قطه چوب 20 الی 25 سانتی متری که دو سر آن را با زاویه 45 درجه برش داده بودند و به آن چیلینگ میگفتند و یک آغاج یعنی چوب دستی کوتاهی که 70 الی 80 سانتی متر بود . بازیکنان در زمین چمن وسیعی قرار گرفته و چاله ای را به عمق 5 سانتی متر و طول تقریبی 20 سانتی متر در نقطه ای کنده )به این چاله هاوا می گفتند( و چلینگ را بطور متقاطع روی چاله قرار می دادند . یکی از بازیکنان چیره دست گروه اول پشت چاله قرار می گرفت و همه بازیکنان گروه دوم لِس به دست از فاصله 20 الی 30 متری به بعد پشت خطی که با توافق تعیین و کشیده شده بود در چمنزار پراکنده می شدند . بازیکن آغاز کننده بازی سر آغاج را داخل چاله و پشت چیلینگ قرار داده و با فشار زیاد چیلینگ را بطرف بازیکنان مقابل پرتاب می کرد و آنها می بایست با چوب دستی خود چیلینگ را در هوا می زدند . اگر چیلینگ زده می شد گروه اول بازی را باخته و جاها عوض می شد و در غیر اینصورت بازیکن پرتاب کننده آغاج را بطور متقاطع روی چاله بازی قرار می داد و یکی از بازیکنان مقابل باید چیلینگ را بطرف آقاج پرتاب می کرد و اگر آغاج مورد اصابت چیلینگ قرار می گرفت بازهم بازی تمام شده و جای گروهها عوض می شد ، در غیر این صورت بازیکن آغاز گر با آغاج برسر چیلینگ که بطور اوریب برش شده بود و با زمین فاصله داشت می زد (اگر این فرد دقت نمی کرد و چوب دستی بجای چیلینگ به زمین می خورد گروه سوخته و جاها عوض می شد) و چیلینگ مقداری از زمین بلند می شد و او با آغاج خود محکم چیلینگ را می زد و سه بار این عمل تکرار می شد. هر قدر این فرد چیلینگ را از محل چاله پرتاب اولیه (هاوا) دورتر می کرد به نفع گروه او بود زیرا پس از سومین ضربه ای که به چیلینگ می زد فاصله چیلینگ تا چاله را با آغاج اندازه می گرفت (در این بازی هر 10 آغاج را یک " اُکیز" می گفتند و در ابتدای بازی دو گروه سر تعداد اُکیز برای تعیین برنده بازی توافق می کردند.) و اگر تعداد شمارش شده به عدد مورد توافق دو تیم می رسید ، گروه برنده شناخته می شد و اگر در دور اول به عدد مورد نظر نمی رسیدند همچنان بازی ادامه پیدا می کرد و باز چنانچه در دورهای بعدی چیلینگ در هوا زده می شد ، گروه پرتاب کننده می سوخت و جاها عوض می شد . زمانیکه هر یک از دو گروه بازی را می برد اعضای آن گروه از محل پرتاب چلینگ تا خط مقابل بطور رفت و برگشت بر پشت گروه بازنده سوار شده و از این کول سواری لذت می بردند ....

لاواش چؤرگینی یونسکودا اؤز آدینا ثبت ائتدیرمک ایسته ین ارمنستانا ایراندان تپکی گلدی. ایکی اؤلکه یئتکیلی لرینین وورغولادیغینا گؤره اقتصادی و سیاسی آلانلاردا امکداشلیق ایچنده اولان ایرانلا ارمنستان آراسیندا لاواش چؤرگی، سورون اولوشدوردو.
ارمنستان طرفی نین، لاواش چؤرگینین پیشیرمه یؤنتملرینی یونسکودا مادی اولمایان میراث لیسته سینه ثبت ائتیرمه چاباسی ایران طرفیندن تپکی ایله قارشیلاندی. فارس آژانسینین ادعاسینا گؤره، لاواش چؤرگی ایرانا عایددیر و ارمنستانین بو گیریشیمی، قونشو اؤلکه لرین ایران هویتینه تجاوز اوچون آچدیغی یئنی جبهه نین خبرچیسیدیر.
آژانسین خبرینده "هرگون ماغازالاردا گؤردویوموز چؤرگین، هارداسا معنوی بیر مالکی اولاجاق و باشقالارینین آدینا ثبت ائتدیریله جک.
حتی گوجلری چاتارسا اونلارین میراثیندان گونلوک استفاده ائتدیگیمیز اوچون باج و خراج دا وئرمه لی اولاجاییق. یئتکی لی لر تپکی وئرمه لی دیرلر. چونکو لاواش دا ارمنستانین اولسا آرتیق باشقا هئچ بیر شئی ایرانین میراثی اولمایاجاق" دئییلیر.
ارمنستانین بو گیریشیمی و ایرانین بیر چوخ دگر و کولتور میراثیندا تک ال چی توتومونا باخمایاراق، لاواش چؤرگی تورکیه، آذربایجانین بوتون شهرلری، تورکمستان و باشقا تورک اؤلکه لرینده ده یاپیلان بیر چؤرک چئشیدیدیر.
تورک اؤلکه و بؤلگه لرینده آیری آیری آدلارلا بیلینسه ده یاپیلیش بیچیمی عینی دیر و بیر تورک چؤرک چئشیدیدیر. تورکلر بو چؤرک چئشیدینی لاواش، تندیر چؤرگی، یوخا، یوفکا، جوبکا، قاتلیم و... اولاراق آدلاندیریلار. لاواش کؤورک چؤرک دن قالین، دورمک چؤرگیدیر.

برخی از نژادپرست های پان ایرانیست چنین ادعای دروغ و گزافی را تبلیغ می کنند که : " زبان ترکی و مغولی یکی است و مغولها موجب رواج زبان ترکی شدند " ما هم در یک بحث منطقی و علمی و با توضیحات زیر نشان داده ایم چنین چیزی بی معنا و نادرست و غیر علمی است و زبان ترکی با زبان مغولی همان قدر یکی است که زبان فارسی با زبان یونانی. زبان مغولی زبانی جدا از زبان ترکی است در سالهای اخیر ادعاهای نادرست و غیرعلمی از طرف برخی هواداران افراطی پان ایرانیسم و نژادپرستان و محققان مغرض شنیده میشود مبنی بر اینکه زبان ترکی پس از حمله مغولها بالاجبار به مردم تحمیل شده است. اولین بار این نظریه توسط احمد کسروی در کتاب آذری باستان مطرح شده است. نکته جالب توجه این است که بر اساس این ادعاها مغولها ، زبان ترکی را به مردم تحمیل کرده اند نه زبان مغولی را ، زیرا با توجه به جدول زبانها میبینیم که زبان مغولی شاخه ای جدا از شاخه ترکی زبانهای آلتاییک است و نمیتوان ادعا کرد که زبان مغولی زبانی ترکی است

ارسلان میرزایی

اوشـاقــلار آی اوشـاقـــلار
گلینـگ تـا بئل باغــلایاگ

اؤزگه دیلی دؤشونده
تـورکـی دیلـی سـاخلایاگ

گنجشکه بیز قـوش دئره گ
آشنــایـا تـانیـش دئـره گ

ابـره بـولـوت سـؤیله ره گ
بـارانـا یــاغیـش دئــره گ
.
.
.
.
.


ادامه مطلب...>>>>>>