در زبان تركی ما 23 حرف بی صداو 9 حرف صداداروجود دارد.حروف صدا داردر زبان تركی عبارتند از: ]آa[، ]ائe[، ]هə[، ]ایi[، ]اێı[، ]اوْo[، ]اؤö[، ]اۇu[، ]اۆü[ 1- آ ، ا )Â( : در كلماتی مثل: كاغاذ )كاغذ(، آت )اسب( ، آتا )پدر(، قار)برف(، داش )سنگ(، آلتی)عدد ۶( ۲-‏ ایـ ، یـ ، ی ) i ( )اینچه ائ( : این صدا،صدای "ای " كشیده درعربی یا فارسی را می دهد. مثل: ایسه)بو(، بیلمك)دانستن(،دیل )زبان(، دیش )دندان(، بیر)یك(، بیزی )ما را(، بیتمك )روییدن(، اینگه = اینه )سوزن(، ایلان )مار(، بیز )ما(،دیری )زنده(، و...

توركجه نین دونیانین ان قوراللی دیلله رینده ن بیری اولدوغو ساولانیر )ایددیعا ائدیلیر(. بو ساو، بیر اؤلچوده دوغرودور. بیر اؤلچوده دیییریك چونكو بیر سیرا دوروملاردا توركجه نین قوراللی اولما قورالی ساخیق )جیددی( بیچیمده پوزولموشدور. اؤرنه یین اؤلچون )ایستاندارد( توركجه ده گئنیش زامان اولومسوز چكیمینده هئچ ده قوراللی اولمایان بیر دوروملا قارشیلاشیریق: گئنیش زامانین اولومسوز چكیمی )اؤلچون دیلده(: گلمه ره م، گلمه زسه ن، گلمه ز، گلمه ریك، گلمه زسینیز، گلمه زله ر گؤروندویو كیمی بیرینیجی تكیل و چوخول شخص چكیمله رینین كؤكو "گلمه ر" اولدوغو حالدا، ایكینجی ایله اوچونجو شخص چكیمله رینین كؤكو "گلمه ز"دیر.

نگاهی به افعال لازم و متعدی در زبان های تركی و فارسی چند روز پیش دوستی در ذیل یكی از مبحث های مربوط به زبان شناسی سوال بسیار جالبی به قرار زیر مطرح كرد: یازدیردیم نان یازدیرتدیم ین فارسی سی نمه اولور؟ بو ایكی كلمه نی بیر آز آچین اما به خاطر اهمیت موضوع و توضیح كافی توانمندی زبان تركی ترجیح دادم نوشته كوتاهی در این خصوص بنویسم. زبان تركی به لحاظ افعال از قدرتمندترین زبان های جهان به شمار می آید. این ویژگی نه تنها از تعداد افعال بسیط، مشتق و ساخت افعال از اسم و پیوند ناشی می شود بلكه هم چنین این ویژگی مرهون بسیاری از خصوصیات پسوندهای مربوط به فعل است كه افعال را قادر به بیان مفاهیمی می سازند كه بعضا در هیچ زبانی به چشم نمی خورد در این نوشته تنها به بررسی افعال لازم و متعدی در زبان های تركی و فارسی می پردازم.

زبان توركی با داشتن بیش از 220 میلیون متكلم در جهان، به عنوان یكی از پویاترین و فراگیرترین زبان های دنیا مطرح است. متكلمین به این زبان عمدتا عمدتا در منطقه ای به وسعت آسیای میانه تا شرق وجنوب اروپا ساكن اند. به گزارش گوناز تی وی، زبان توركی مادر و شاخه های آن، خانواده ای از گروه زبان ها ی التصاقی به شمار می روند، و زبان های التصاقی به دو گروه اورال و آلتاییك تقسیم می شود كه توركی متعلق به خانواده ی زبان های آلتاییك می باشد.

تاثیر توركی بر فارسی و دیگر زبانهای ایرانی Turkic influence on Persian and other Iranian languages. John R. Perry جان ر. پئری ترجمه مئهران باهارلی نت: این نوشته ترجمه بخشی از مقاله "تماسهای توركی-ایرانیTURKIC-IRANIAN CONTACTS" تالیف جان ر. پئری می باشد. در این نوشته كلمه "توركی" معادل Turkic انگلیسی و به عنوان نام خانواده ای زبانی داخل در گروه زبانهای آلتائی؛ و كلمه "تركی" معادل Turkish انگلیسی و به عنوان نام یكی از زبانهای داخل در خانواده زبانی مذكور كه در غرب آسیا در كشورهای ایران، آزربایجان، گرجستان، تركیه، عراق، سوریه، شبه جزیره بالكان، قبرس ... بدان تكلم میشود بكار رفته است. با این وصف، "تركی" معادل شاخه "اوغوز غربی" در تركی شناسی- در مقابل شاخه "اوغوز شرقی" كه "تركمنی" نام دارد- می باشد. و اما "تركی آزربایجانی"، لهجه شرقی زبان تركی مذكور و یا لهجه شرقی شاخه اوغوز غربی است. در برخی از متون اروپائی از "تركی آزربایجانی" با نام "آذری" یاد می شود. م. ب.

●مقدمه : زبان پدیده ای اجتماعی است و با رشد جامعه به سوی تكامل متحول می شود و جزو پدیده هایی است كه با انسان می ماند و با انسان مضمحل می شود، ازاین رو دانشمندان و جامعه شناسان برای مقابله به تهاجم فرهنگی بیگانه تكیه بر زبان مادری و فرهنگ خودی و تقویت آن از راه كار مقابله می دانند. زبانها گنجینه های معنویت، انسانیت هستند و نه تنها پایمال كردن زبانی ظلم به سخنگویان آن زبان است، بلكه دركل دشمنی با معنویت و فرهنگ بشری است. دشمنی با یك زبان و بی توجهی یا سعی درنابود كردن آن چه عمداً و چه سهواً زبان كشی محسوب می شود و زبان كشی یكی ازابزارهای ملت و قوم كشی و یا به عبارتی فرهنگ زدایی از مردم به شمار می رود و نابود كردن آن در حقیقت تلاش برای از بین بردن نشانه های خداوندی و عصیان در مقابل اراده خداوند است.

ـ كلمات فارسی كه با پسوند »آق«، »آغ«، »آك«، »اوْك« ختم میشوند. مثال: اتاق، سراغ، الك، یدك، چابك و سایر... 2 ـ كلمات فارسی كه با پسوند »مَه//مِه« ختم میشوند. مثال: دكمه//تكمه )دوگمه// دوكمه( ،)تؤكمه//توْكمه(، قیمه )قیمَه//قیمِه(، سرمه )سوْرمه//سوْرمِه(، چكمه، دلمه، چاتمه، قاتمه، چنباتمه و ... )با استثناء كلمات عرب دخیل در فارسی(. 3ـ كلمات فارسی كه با پسوند »اوق«، »اوْق«، »ایق«، »اوْك« ختم میشوند. مثال: قرق، اَغروق، ایلیق، بلوك، چابك//چابوك و...

در رسپوبلیكای آزربایجان، چه كسانی و چرا نام ملت ترك را با آزربایجانی )آزربایجانلی( و نام زبان تركی را به آزربایجانی- زبان آزربایجان )آزربایجانجا( عوض كردند؟ زبان ملت ترك در كل جغرافیای آزربایجان، در سراسر ایران، آسیای صغیر و قفقاز، در طول تاریخ و همیشه تركی نام داشته است. امروز نیز در ایران و آسیای صغیر ملت ما خود را ترك و زبانش را تركی می نامد. اما وضعیت در شمال ارس به گونه ای دیگر است. در شمال ارس در دویست سال گذشته روند تغییر نام ملی-اتنیك خلق ترك از ترك به آزربایجانی و به موازات آن روند تغییر نام زبانش از تركی به ترتیب به تركی، زبان ترك، زبان آزربایجان و آزربایجانی متحقق شده است.

سلام´ین كؤكه نی: سلام كلیمه سینین كؤكه نی سئمیتیك )سامی( "ش.ل.م." كلیمه سیدیر. بو كؤك بایری )باستان( سامی دیلله رینده باریش آنلامیندادیر. سومئرجه ده وار اولان "سیلیم" كلیمه سی ده بو كؤكه نله ایلگیلی اولوپ، سامی دیلله رینده ن آككادجادان آلینتیدیر. آككادجادا آنلامی ساغلام و ساغلیقلی اولان "سیلیم"، ایلك كز سومئرجه ده سلام و سلام وئرمه ك آنلاملاریندا ایشله دیلمیشدیر. كنعان بوته مینده )دینینده( ده "شالیم"، اخشام قارانلیغی تانریسینین آدی ایدی.

بلی: آزه ربایجان بودونجونون )جومهورییه تینین( توغرالی )رسمی( دیلی و یا آزره بایجانجادا دوغرولاما و اونایلاما، گرچه كله مه دوروملاریندا )هن، یاخشی، اولدو، ائله دیر، تامام، پئك اییی، اولور، اولدو، دوغرو، كسین، قوشقوسوز، …. آنلاملاریندا( ایشله دیله ن “بلی” دییه بیر كلمه واردیر. بو كلمه فارسجا اولوپ توركجه “ائوئت” كلمه سینین قارشیلیغیدیر. “بلی” كلمه سینین “ائوئت”ده ن باشقا دیلیمیزده بیر نئچه باشقا قارشیلیغی دا واردیر. او جومله ده ن “هن”, “هه”, “هه یه”, …